فرائد الاصول ، تنبیهات شبهه ی محصوره

چون هنگام تعذر در وجوب اجزاء با قیمانده شک می کنیم و چون مسأله از موارد شبهه حکمیه وجوبیه است  . اصل برائت جاری می شود . استصحاب وجوب سائر اجزاء قابل جریان نیست . زیرا وجوب قبلی آنها وجوب غیری بود ، که اکنون قطعا با انتفاء مرکب منتفی شده است . و آنچه که الان مشکوک است وجوب نفسی اجزاء است که حالت سابقه ندارد .

جلسه ی شصت و یکم درس حوزه ، مسجد گوهرشاد

دریافت
مدت زمان: 38 دقیقه 36 ثانیه

تنبیه دوم :

مقتضای قائده در اطلاق و تقیید اجزاء و شروط  

بحث در اینجا این است که اگر جزئیت و شرطیت یک جزء یا شرطی مسلم بود ، آیا به حسب مقتضی قائده جزئیت و شرطیت آنها مطلق  است یعنی حتی در صورت عدم قدرت مکلف از اتیان آن هم جزئیت و شرطیت دارد و یا مقید به صورت تمکن مکلف است . در صورت عجز از جزئیت  وشرطیت ساقط می شوند ، به عبارت دیگر این بحث برمی گردد به اینکه اگر جزء و شرطی متعذر شد آیا تکلیف از اصل عمل ساقط می شود ؟

دو قول مطرح است :

قول اول : مطلق صورت تمکن و تعذر را می گیرد

مقتضای قائده ی اولیه در صورت شک در اطلاق و تقیید

هر کدام از کل و جزء دلیل مستقل دارند :

1-هر یک از دلیل کل (بنا بر قول به اعم ) و جزء اطلاق دارد اقیموا الصلواة  - لا صلاة الا بفاتحته الکتاب .

2-دلیل کل مجمل است و جزء مطلق است . اقیموالصلوة -  لا صلوة ....

3- دلیل هر دو مجمل است اقیموا الصلوة اجمال به لزوم فاتحه در نماز

یک دلیل برای هر دو وجود دارد :

1-یک دلیل برای کل وجود دارد که اجزاء از همان دلیل کل فهمیده شده است – تکلیف کل ساقط است چون وقتی یکی متحذر شد دلیلی برای بقیه باقی نمی ماند .

2- یک دلیل برای اجزاء داریم که به عنوان کل از آن  انتزاء شده تکلیف کل ساقط است .

× محل بحث حکم صورت سوم (اجمال در دلیل کل و جزء )

قول اول : مطابق این قول جزئیت و شرطیت اجزاء و شرائط مطلق است و هنگام تعذر آنها تکلیف کل ساقط می شود .

چون هنگام تعذر در وجوب اجزاء با قیمانده شک می کنیم و چون مسأله از موارد شبهه حکمیه وجوبیه است  . اصل برائت جاری می شود .

استصحاب وجوب سائر اجزاء قابل جریان نیست . زیرا وجوب قبلی آنها وجوب غیری بود ، که اکنون قطعا با انتفاء مرکب منتفی شده است .

و آنچه که الان مشکوک است وجوب نفسی اجزاء است که حالت سابقه ندارد .