فرائد الاصول ، تنبیهات شبهه ی محصوره

البته چنین فرضی از موضوع بحث ما در این مقصد خارج است زیرا که مباحث این مقصد عموما مربوط به شک بوده و در موضوعشان شک در حکم واقعی و نبود یک دلیل اجتهادی معتبر بر حکم واقعی اخذ شده و در چنین فرضی ما دلیل اجتهادی بر یک طرف داریم که اطلاق اقیمو الصلوة باشد پس شک در حکم نداریم تا نوبت به اجراء اصول عملیه و قواعد شک برسد.

جلسه ی چهل و هشتم درس حوزه ، مسجد گوهرشاد

دریافت
مدت زمان: 44 دقیقه 5 ثانیه

مسأله سوم:تعارض نصّین

مثلا دو روایت داریم که یکی دلالت برجزئیت سوره دارد و دیگری دلالت بر عدم جزئیت آن دارند در حکم این مسأله تعارض میکنند حال حمک این مسأله چیست؟

 قول اول : (تخییر)مشهور اصولیین بطور مطلق قتواد داده اند به اینکه : هر کجا به دو حدیث برخوردیم که با یکدیگر متعارض بوده و از لحاظ رتبه با یکدیگر متساوی بودند یعنی هیچکدام بر دیگری ترجیح نداشتند قانون تخییر است.

قول دوم: مرحوم شیخ می فرماید در شک در جزئیت و تعارض نصین دو صورت متصور است:

1-     ما وراء دلیلین متعارضین یک خطاب مطلق و معتبری وجود ندارد. در اینجا اطلاقی در کار نیست چون دلیل اجماع است و باید قدر متیقن آنرا گرفت یا مثلا دلیل المرکب یک دلیل لفظی است ومقدمات حکمت در آن فراهم نیست ولذا قابل تمسک نیست و نتوان در آن اصالة الاطلاق جاری کرد

2-     و گاهی ماوراء دلیلین متعارضین نسبت به اصل مرکب یک مطلق معتبری در میان است . جای قانون تخییر است

حال مرحوم شیخ میفرماید هر چند کلام مشهور درمانحن فیه اطلاق دارد و بقول مطلق قائل به تخییر شده اند اما سزاوار است که ماتفصیل دهیم واین اطلاق کلام را به صورت نبود خطاب مطلق معتبر حمل کنیم

بعد میفرماید البته چنین فرضی از موضوع بحث ما در این مقصد خارج است زیرا که مباحث این مقصد عموما مربوط به شک بوده و در موضوعشان شک در حکم واقعی و نبود یک دلیل اجتهادی معتبر بر حکم واقعی اخذ شده و در چنین فرضی ما دلیل اجتهادی بر یک طرف داریم که اطلاق اقیمو الصلوة باشد پس شک در حکم نداریم تا نوبت به اجراء اصول عملیه و قواعد شک برسد.

ان قلت: چه فرق است بین وجود چنین مطلقی و عدم وجود آن ؟ شما چرا فرق میگذارید بین این دو؟

قلت: مرحوم شیخ جواب میدهد به اینکه وقتی ما اخبار تخییر را با اصول عملیه مقایسه میکنیم اخبار تخییر مقدم است چون موضوع اصول عملیه عبارت است از شک در حکم شرعی فرعی واقعی با نبود دلیل معتبر احتهادی و اخبار تخییر دلالت میکند که احد المتعارضین حجّت آنگاه با وجود دلیل اجتهادی نوبت به اصول عملیه نمیرسد و اساسا موضوع ندارند ، اما وقتی که اخبار تخییر را با اصول لفظیه مقایسه میکنیم امر بر عکس میشود یعنی اصول لفظیه مقدم است چون اخبار تخییر در موردی حکم به تخییر میکنند که دلیل شرعی معتبر اجتهادی بر تعیین یکظرف نباشد و با وجود اصالة الاطلاق چنین دلیل معتبری داریم آنگاه جای حکم به تخییر نیست.