به تعبیر استاد شهید مطهری، تسبیح تمام موجودات یک تفسیر حکیمانه دارد و یک تفسیر عارفانه. تفسیر حکیمانه این است که موجودات نظر لوازم وجودی شان کامل هستند و انسان با دیدن آن ها خداوند را تسبیح می کند. این که موجودات نمایشگاه تسبیح و تنزیه خدا هستند، تسبیح با زبان تکوین است.  تحلیل عارفانه این است که تمام موجودات در حد خود شعور دارند و خدا را تسبیح می کنند که این تحلیل را در جلسه آینده مطرح خواهیم کرد.

به گزارش alamolhoda.com، آیت الله علم الهدی ظهر امروز در پنجمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر سوره مبارکه حدید که در مهدیه مشهد برگزار شد، به ادامه بیان نکات تفسیری نخستین آیه از این سوره مبارکه پرداخت که مهم ترین سخنان ایشان به شرح ذیل است:

انسان وقتی زندگی خود را بررسی می کند، ناتوانایی ها را می بیند که مسلما این مشکلات و ناتوانی ها از خود اوست؛ نه از خداوند. تسبیح خدا یعنی ما از نظر اعتقادی باور داریم که در کار خدا هیچ نقص و عیبی وجود ندارد.
بعضی همواره در زندگی شان به دنبال فرافکنی هستند و سعی می کنند علت مشکلات شان را در جایی غیر از وجود خودشان جستجو کنند و اولین موردی که برای انداختن مشکلات به گردنش پیدا می کنند، خداست. انسانی که بیمار شده است، عامل بیماری اش یا خود اوست یا مخلوق دیگری و یا یک حادثه. خدا او را بیمار نکرده است.
اعتقاد و باورمندی صحیح این است که انسان در زندگی خود نه تنها کاستی های خود را به خدا نسبت ندهد، بلکه تمام خوبی ها را از جانب خدا بداند. از همین روست که ذات مقدس پروردگار در مورد حضرت یونس(ع) می فرماید «فَلَوْلَا أَنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ لَلَبِثَ فِی بَطْنِهِ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ» یعنی اگر یونس پیامبر(ع) تسبیح خدا را انجام نمی داد، تا روز قیامت در شکم ماهی باقی می ماند. ذکر «لاإله إلا إنت، سبحانک إنی کنت من الظالمین» از اذکار مقدسی است که عرفا گفته اند مقامات انسان را اوج می دهد و حضرت یونس این ذکر را قرائت می کرد.
در ابتدای انقلاب که هنوز چندماهی از پیروزی انقلاب اسلامی نگذشته بود و هنوز امور کشور سامان پیدا نکرده بود، وجود امام راحل به مثابه نفس برای پیکره این کشور بود و نظام اسلامی در شعاع صلابت امام روی کار آمده بود. امام(ره) در ماه مبارک آن سال ملاقات های خود را تعطیل کردند تا به عبادت بپردازند و تنها بابت یکی از مسائل خیلی مهم کشور، شهید بهشتی و آیت الله خامنه ای را به حضور پذیرفتند. انسان تعجب می کند که تا چه اندازه امام(ره) به خدا مطمئن بود و تا چه اندازه در وابستگی اش به خدا اصرار داشت که مسؤولیت های اجتماعی ایشان را از عبادت خدا دور نسازد.
دعای شریف ابوهمزه ثمالی نکات نابی دارد که در قالب دعا سطح معرفت شناسی انسان را بالا می برد. در فرازهای ابتدای این سوره به درگاه خدا عرضه می داریم «خدایا اگر من به درگاه تو رجوع کرده ام، نیازی نیست تو مرا ببخشی و یا پاسخم را بدهی؛ چرا که استحقاق هیچ کدام را ندارم. تنها به خاطر دو چیز جوابم را بده؛ یکی این که خود را به تو واگذاشته ام و پناهی جز تو پیدا نکرده ام و دوم به خاطر این که معتقدم دادرسی غیر از تو وجود ندارد.»
انسان باید باور داشته باشد که نه تنها در قیامت، بلکه در دنیا نیز فریادرسی جز خدا وجود ندارد و اگر خدا مشکل ما را حل نکند، شخص دیگری قادر به حل آن نخواهد بود.
خداوند در آیه نخست سوره حدید می فرماید «سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْض.» مقصود از این عبارت این است که نه تنها ذوی العقول، که همه موجودات و حتی غیر ذوی العقول نیز خدا را تسبیح می کنند. چگونه ممکن است موجودات بی جانی که ذوی العقول نیستند نیز «سبحان الله» بگویند؟ قرآن کریم در آیه 79 سوره انبیاء می فرماید «خدای متعال کوه ها را برای داود مسخر کرد و این کوه ها همراه با داود تسبیح می گفتند.»
دو تحلیل در این زمینه وجود دارد. به تعبیر استاد شهید مطهری، تسبیح تمام موجودات یک تفسیر حکیمانه دارد و یک تفسیر عارفانه. تفسیر حکیمانه این است که موجودات نظر لوازم وجودی شان کامل هستند و انسان با دیدن آن ها خداوند را تسبیح می کند. این که موجودات نمایشگاه تسبیح و تنزیه خدا هستند، تسبیح با زبان تکوین است.
تحلیل عارفانه این است که تمام موجودات در حد خود شعور دارند و خدا را تسبیح می کنند که این تحلیل را در جلسه آینده مطرح خواهیم کرد.
چرا خداوند در این آیه تسبیح موجودات آسمانی را مقدم بر تسبیح موجودات زمینی مطرح فرموده است؟ چون تعداد این موجودات بیشتر است و در کرات آسمان موجودات از آنچه در زمین است، بیشترند.
اگر رابطه انسان با اهل بیت(ع) برقرار نبود، ما از قرآن درک صحیحی نداشتیم چرا که دیگر معلمی برای آموختن این تعالیم نداشتیم و تمام امتیاز تشیع به این است که بسیاری از مفاهیم را مستقیما از ائمه(ع) شنیده است و بسیاری از مفاهیم دیگر را در نتیجه وابستگی به اهل بیت(ع) درک می کند.