خطبه اول ـ شیطان شناسی در قرآن به‌عنوان شناخت اولین سنگلاخ در عرصه زندگانی ما مطرح‌شده است، خداوند نوع رفتار، خط حرکتی و نحوه تقابل ما با شیطان را مشخص کرده است.

به گزارش Alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول اولین نماز جمعه سال 96، 4 فروردین‌ماه در حرم امام رضا ^{(علیه‌السلام)}، با بیان این‌که در ابتدای سال جدید، موضوع جدیدی برای بحث در خطبه اول ارائه خواهد شد، اظهار کرد: امروز جمعه اول سال 1396، برنامه مباحث خطبه اول روزهای جمعه را به محضر مقدسات ارائه می‌دهم.

ایشان ادامه داد: تاکنون مباحثی که به‌صورت مسلسل و مداوم در خطبه‌های اول نماز جمعه ارائه شد، بعد از مدتی که مباحث مختلفی درباره تقوا داشتیم، یک دوره حدود سه‌ساله درباره عبودیت و بندگی خدا بود و بعد وارد این بحث شدیم که زندگانی انسانی ما در عرصه عبودیت پروردگار در چه نظام و در چه شکلی باید اجرا بشود و در مقام تبیین قضیه از قران، تفسیر آیات آخر سوره مبارکه فرقان که درباره عباد الرحمان است، مدتی مورد بحث قرار دادیم و خوشبختانه این مباحث پیاده شده و تحت عنوان «عبادالرحمان در قرآن» نشر پیدا کرده است.

طرح 2 ساله «سبک زندگی اسلامی» در خطبه اول

آیت‌الله علم‌الهدی با اشاره به طرح دوساله موضوع «سبک زندگی اسلامی» در خطبه اول نماز جمعه، خاطرنشان کرد: برحسب تداوم این مبحث، مصادف شد با رهنمود حکیمانه رهبری در سفر به خراسان شمالی که امر فرمودند در بیشتر تریبون‌ها، اهل سخت سبک زندگی اسلامی را تبیین کنند و سرفصل‌هایی را هم مشخص فرمودند، بیش از 2 سال مباحث خطبه اول نماز جمعه درباره سبک زندگی اسلامی برحسب سرفصل‌هایی بود که مورد رهنمود رهبری قرارگرفته بود و برحسب تناسب با این موضوع، سخن بعدی در سرنوشت و نتیجه زندگانی به سبک اسلامی در مقام تبیین انسان الگویی قرآن در انسان قرآنی بحث کردیم و سوره مبارکه انسان را در خطبه‌های اول نماز جمعه مورد بحث قرار دادیم، تفسیر سوره مبارکه دهر پایان پذیرفت و چندهفته‌ای مباحث متفرقه بود.

ایشان اضافه کرد: از امروز که جمعه اول سال است، بناست یک بحث قرآنی خدمت شما عزیزان عرض کنیم، اگر تناسب مباحث مطرح‌شده را بخواهیم تا امروز ادامه دهیم، در عرصه زندگانی انسان به سبک اسلامی و قرآنی که حرکت و پویایی در مسیر کمال و سعادت است، باید سنگلاخ‌ها و موانع مسیر کمال و سعادت تبیین شود.

تبیین موانع مسیر زندگی انسان با «شیطان شناسی» در خطبه اول سال جاری

آیت‌الله علم‌الهدی، موضوع مورد بحث در خطبه اول سال جدید را «شیطان شناسی» عنوان و تصریح کرد: در مقام تبیین این سنگلاخ‌های مسیر زندگی انسان به سبک اسلامی، این موانع را از قرآن کریم تبیین کنیم؛ بزرگ‌ترین مانع در این مسیر، برحسب آنچه قرآن معرفی می‌کند، شیطان هست؛ اصولاً ضرورت شیطان شناسی در خط ضرورت دشمن‌شناسی است، انسان در عرصه زندگانی‌اش در هر مسیری که قدم برمی‌دارد و در جریان عمر و زندگانی‌اش، اول شناختی که برای او ضرورت دارد، دشمن‌شناسی چه در عرصه اجتماعی و سیاسی و چه در عرصه زندگی فردی و خانوادگی، دشمن‌شناسی برای انسان ضرورت دارد.

چرا شیطان را لعن می‌کنیم و جوانان را از آن می‌ترسانیم؟

ایشان با طرح این سؤال که «چرا جوانان را از شیطان می‌ترسانیم؟»، خاطرنشان کرد: آنچه قران به‌عنوان دشمن سرسخت در مسیر سعادت ما معرفی می‌کند، شیطان شناسی است و از هر مرحله و سخنی بخواهیم درباره دشمن‌شناسی و شیطان شناسی وارد بشویم، به‌اندازه قرآن برای ما نه اطمینان‌بخش است و نه منطقی و قابل تکیه کردن؛ این‌که مرتبط شیطان را لعن می‌کنیم، جوانان را از شیطان می‌ترسانیم و از شیطان به‌عنوان یک جریان سرسخت ضد همه شئون انسانی ما موردتوجه است، چیست، چگونه است و ما باید در عرصه زندگی  چه نوع رفتاری با آن داشته باشیم؟

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی با بیان این‌که تصویری کامل از شیطان در ذهن‌ها وجود ندارد، گفت: تصویر کامل از شیطان در فکرها و ذهن‌ها وجود ندارد و برخی آن را مسئله افسانه‌ای و تخیلی می‌پندارند و برخی ساخته فکر و خیال انسان می‌پندارند که در مقام ارضاء نفس و فرافکنی‌های جنایات و مظالم خود در کانون فکر و اندیشه‌اش موجودی به اسم شیطان درست می‌کند که در مقام فرافکنی گناهان و جنایات، تقصیر را به گردن این ساخته فکر خود قرار دهد که همه اندیشه‌های انحرافی است.

تبیین «شیطان شناسی» در قرآن

ایشان افزود: آنچه در عرصه شیطان شناسی هم شناخت لازم ایجاد می‌کند و قابل‌اعتماد و اتکای ما است، قرآن است لذا طی مدنی مجموعه آیاتی که درباره شیطان بیان‌شده مورد تفسیر و گفت‌وگو قرار می‌دهیم؛ مباحثی که در حد نماز جمعه مفید است و دارای یک فایده عمومی و همگانی است، بیشتر مباحث قرآنی است یعنی وقتی سخن از قرآن به میان می‌آید، کلمات معصومین و رهنمودهای عترت هم در کنار قرآن برای ما قرار دارد و آیه قرآن، شناخت قرآنی و مطلب مورد بحث از قرآن برای ما آرامش‌بخش‌تر و اطمینان آور تر است.

آیت‌الله علم‌الهدی با بیان این‌که قرآن، پندارهای غلط انسان در مورد شیطان را از بین می‌برد، عنوان کرد: شیطان شناسی در قرآن هست به‌عنوان شناخت اولین سنگلاخ در عرصه زندگانی ما، ما در بین آیات قرآن آنچه در بین آیات قرآن آیه‌ای داریم که باید به طریقه بیشتر موردتوجه قرار گیرد، آیه 60 و 61 سوره یاسین است «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ؛ وَ أَنِ اعْبُدُونی‏ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ»؛ در اینجا خداوند نوع رفتار ما و خط حرکتی و تقابل ما را با شیطان به ما رهنمود می‌دهد؛ در حقیقت این آیه یک معرفی واقعی از شیطان است که مجموعه تخیلات و پندارها غلطی که افراد در مورد شیطان دارند در مقابل ابن آیه همه باطل می‌شود و نظام رفتاری ما را در تقابل با شیطان مشخص می‌کند.

سه محور شیطان شناسی در سوره یاسین

ایشان با اشاره به سه محور مورد بحث در سوره یاسین در شیطان شناسی، تصریح کرد: در این آیه سه محور وجود دارد که باید بحث شود، «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ»، خداوند انسان را به‌عنوان بشر خطاب نمی‌کند، به‌عنوان بنی آدم خطاب می‌کند، آن پیمانی که خداوند به ما نه به‌عنوان انسانیت ما و بشریت بله به‌عنوان فرزندان آدم خدا با ما بسته است، چیست، کجا و چه وقت است؛ محور دوم، اصل مسئله نوع عبودیت شیطان در برابر عبودیت رحمان است، عبودیت شیطان چه حقیقتی است و محور سوم، عداوت شیطان است؛ خداوند به‌عنوان قطعی و مطلق، عنوانی که برای شیطان استفاده می‌کند، عبارت دشمن است، شیطان چرا دشمن است؟

آیت‌الله علم‌الهدی افزود: در آیه خداوند می‌گوید « أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ» شیطان دشمنی آشکار دارد، دشمنی واضح و روشن دارد، چیزی که روشن است، استدلال و دلیل و برهان نمی‌خواهد، عداوت و دشمنی شیطان مبین است و ادامه دارد، واضح و آشکارا است، از کجا آشکار است؟ از منطقی که شیطان از روز اول داشته و ذات مقدس پروردگار این منطق را از قول شیطان بیان می‌کند، 62 سوره اسراء خداوند از قول شیطان می‌گوید: «قالَ أَ رَأَیْتَکَ هذَا الَّذی کَرَّمْتَ عَلَیَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلی‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلاَّ قَلیلاً» هدف و عرصه اجرای عداوت و دشمنی شیطان فرزندان آدم هستند و فرزندان آدم میدان جولان عداوت و دشمنی شیطان هستند.

بیان روش دشمنی شیطان با انسان

ایشان خاطرنشان کرد: می‌گوید خدایا اینی که تو به من دادی و قدرتی که به من بخشیدی بر اساس طبیعت نظام ساختاری مخلوق خودت، اگر تا روز قیامت به من عمر دهی و نابودی مرا تا قیامت به تأخیر بیندازی، « لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلاَّ قَلیلاً»؛ در این آیه هم دشمنی شیطان و هم روش دشمنی و عداوت شیطان بیان‌شده، «لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلاَّ قَلیلاً»من قلاده به گردن ذریه آدم می‌اندازم، یعنی هم اعلام اجرای عداوت و دشمنی با فرزندان انسان است و هم روش دشمنی با فرزندان آدم مشخص‌شده است.

آیت‌الله علم‌الهدی ادامه داد: لوازم قلاده چیست؟ اگر یک قلاده را به افسار تعبیر کنیم، اگر به گردن کسی قلاده بیندازند و بکشند، به معنای سلطه بر او و کشاندن و بردن او به هر طرف که بخواهند و در آن جهت هدفشان عملی شود، شیطان می‌گوید قلاده می‌اندازم؛ وقتی به یک اسب افسار می‌اندازند، هم سوارش می‌شوند و هم به هر طرف می‌خواهند می‌کشندش، کار شیطان همین است، تنها موجودی نیست که بخواهد تلقین کند، خداوند به‌طور کامل شیطان را غالب بر انسان قرار نداده.

ایشان افزود: قلاده را به گردن چه بشری می‌اندازد؟ بشر صاحب‌فکر، صاحب اندیشه و صاحب قدرت در مسیر زیست انسانی خودش چطور قلاده می‌اندازد؟ آیا شیطان مسلط‌تر است؟ آیا شیطان سلطه تکوینی ساختاری بر انسان دارد؟ نه، دو جور قلاده می‌اندازند، زمانی یک نفر به‌زور به گردن کسی قلاده می‌اندازد، زمانی هم یک نفر گردنش را جلو می‌آورد که به گردنش قلاده بیندازند.

آیت‌الله علم‌الهدی اضافه کرد: قلاده انداختن شیطان از نوع دوم هست؛ حیوانی که زورش از انسان بیشتر است و می‌تواند سرکشی در برابر انسان کند و هیچ قدرتمندی توان مقابله با او را ندارد اما زمانی که این حیوان رام و تربیت شد، سرش را جلو می‌آورد تا به گردن او قلاده بیندازد، قلاده انداختن شیطان به این شکل است، آدم‌ها گردنشان را جلو می‌آورند که شیطان بر آنان افسار بزند.

مشروح خطبه اول

دریافت
مدت زمان: 13 دقیقه 55 ثانیه