زن مدیر خانه است و زندگی‌هایی که این‌گونه مدیریت می‌شود، برای اهل آن خانه یک آرامش‌گاه است. خود زن هم از این‌که شوهر و فرزندانش در آرامش خود به او وابسته هستند، لذت خاصی می‌برد.

به گزارش alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در هجدهمین جلسه تفسیر سوره «ممتحنه» در مهدیه مشهد، با یادآوری یکی از مباحث بیان شده در تفسیر روز گذشته،آن را اصلاح کرده و اظهار داشت: روز گذشته نکته‌ای در تفسیر این آیه بیان شد که آن را اصلاح می‌کنیم. گفته شد «کوافر» هم شامل زنان کافر است و هم شامل اهل کتاب، در حالی که خداوند در سوره مائده ازدواج با زنان اهل کتاب را حلال دانسته و این مسأله در بین برخی مفسران این‌طور جا افتاده که شاید آیه 10 سوره ممتحنه با آیه 5 سوره مانده نسخ شده و حکم این آیه مرتبط با جریان خاص زمان پیامبر(ص) بوده است و بر همین اساس فقهای عامه و اهل تسنن فتوا می‌دهند که می‌توان با زنان اهل کتاب ازدواج کرد اما شیعیان این حکم را جایز نمی‌دانند. در حالی که ما روایت داریم از امام باقر(ع) که ایشان فرمودند آیه 5 سوره مائده با این آیه نسخ شده و این روایت را زراره با سلسله سند از امام باقر(ع) نقل می‌کند و صددرصد قابل اطمینان است. ما روز گذشته گفتیم بر اساس فقه شیعه، مسلمانان فقط می‌توانند به صورت موقت با زنان اهل کتاب ازدواج کنند. که این مسئله بستگی به نظر مراجع تقلید دارد و بسیاری از فقها مطلقا نکاح با زنان اهل کتاب را جایز ندانسته‌اند.

دریافت
حجم: 16.1 مگابایت

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی سپس به بیان ادامه نکات تفسیری این آیه شریفه پرداخت و گفت: برخی از فقها به مناسبت کلمه «عواصم» که جمع عصمت است و به «زن دائمی» گفته می‌شود، حکم آیه دهم سوره ممتحنه را مخصوص ازدواج دائم می‌دانند و هرکس برای دریافت حکم آن باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند.

آیا زن در اسارت همسرش در می‌آید؟

وی با اشاره به سفارش قرآن مبنی بر عدم بازگشت زن مسلمان شده به جمع کفار، خاطرنشان کرد: نکته‌ای که از این عبارت «فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْکُفَّار» استخراج می‌شود، این است که در هر حال وقتی زن ازدواج می‌کند، در قید و بندی قرار می‌گیرد که کسی بر او ولایت دارد. ظاهر آیه بر این دلالت دارد که در هر ازدواجی برای زن نوعی اسارت وجود دارد ولی مرد آزاد است. اما آیا زن و شوهر در یک نقطه بالا و پایین قرار دارند یا هردو در نقطه برابری قرار می‌گیرند؟ این یک مسئله قابل بحث است.

آیت‌الله علم‌الهدی در پاسخ به این سؤال اظهار داشت: ببینید عزیزان؛ در جامعه امروز، برخی پیروان مکتب فمنیست هستند که با مبانی اسلام در زمینه حدود زن هماهنگی ندارند و به این مکتب انحرافی که در حقیقت مکتبی برای اصالت زن است و نه مکتبی برای تساوی زن و مرد، معتقدند. برخی نیز ناخودآگاه فمنیست هستند. این که یک زن و شوهر از زمان ازدواج به هم محرم هستند و خودمانی هستند، قبول است؛ اما این‌که یک زن با شوهرش به صورت تحقیر‌آمیز سخن بگوید و همان‌طور که با بچه‌اش حرف می‌زند، با شوهرش حرف بزند، با مبانی فرهنگی ما که از شئون و اصول خانوادگی امیرالمؤمنین(ع) و صدیقه طاهره(س) گرفته شده، سازگار نیست.

زندگی امیرالمؤمنین و حضرت زهرا، بنیان فرهنگ روابط زناشویی است

عضو مجلس خبرگان رهبری در تشریح شیوه برخورد امیرمؤمنان(ع) و حضرت زهرا(س) در زندگی زناشویی، یادآور شد: بیشتر اوقات مولا(ع) حضرت زهرا(س) را «یا بنت رسول‌الله(ص)» صدا می‌زد؛ یعنی با همان عنوانی که برای صدیقه اطهر(س) برجسته‌ترین عنوان بود. وجود مقدس حضرت زهرا(س) هم امیرالمؤمنین(ع) را با عنوان «سیدی و مولای» صدا می‌زدند. یعنی یکدیگر را به صورت «علی» یا «زهرا» صدا نمی‌زدند. این یک فرهنگ در زندگی خانوادگی برای ماست که نباید فراموش شود. قدیمی‌ها به شوهر مطلقا «آقا» می‌گفتند و کم‌کم بچه‌ها هم پدرشان را به اعتبار همین مسئله، «آقا» می‌خواندند. مردان هم همسرشان را «خانم» صدا می‌زدند. این صدا کردن با اسم کوچک در همین مبانی فمینیستی مطرح شد.

آیت‌الله علم‌الهدی در ادامه سخنانش به بیان نکات مهمی پیرامون مقوله «خانواده» پرداخت و گفت: کانون زندگی کانونی فرهنگ‌ساز و ادب‌آفرین است و باید این اصول را در آن رعایت کرد. در مقام اندیشه هم همین‌طور است. برخی خود را امروزی پسند می‌دانند و در عرصه اندیشه هم نسبت به «زن»، «زندگی»، و «روابط زن و شوهر» بر همان اصول فمنیستی فکر می‌کنند. در حالی که نقش زن و مرد در خانواده و فرهنگ حاکم بر رابطه آن‌ها در خانواده، از شئون فرهنگی و مبانی ایمانی ماست.

خانه‌داری زن موجب آرامش اهل خانه می‌شود

وی ادامه داد: در زندگی مشترک دو مسئولیت وجود دارد. یکی «کفالت» زندگی است و دیگری «مدیریت اجرایی و داخلی» آن. لذا این‌که شما شنیده‌اید در ازدواج امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) پیغمبر کارها را تقسیم کردند و فرمودند «هر کاری تا درگاه خانه وجود دارد، مسئولش فاطمه(س) بوده و هرکاری از درگاه خانه به بیرون باشد، بر عهده امیرالمؤمنین(ع) است»، همین مسئله بود. زن مدیر خانه است؛ مدیریت این‌که چه نوع پرده و فرش و چیدمانی در خانه باشد و ساعت و نوع غذا چگونه صورت پذیرد،  بر عهده خانم خانه است. زندگی‌هایی که این‌گونه مدیریت می‌شود، برای اهل آن خانه یک آرامش‌گاه است. خود آن خانم هم ممکن است از کار در خانه خسته شود اما از این‌که شوهر و فرزندانش در آرامش خود به او وابسته هستند، لذت خاصی می‌برد. اگر او در این خانه هیچ‌کاره باشد، رنج می‌برد. هر عنصری در داخل این خانه بخواهد فعالیت کند، باید با مدیریت این خانم باشد؛ حتی اگر مرد بخواهد به زن کمک کاند، باید تحت مدیریت زن این کمک صورت گیرد؛ نه به عنوان یک کار شخصی و یا وظیفه استقلالی.

قوام بودن مرد به معنای کفالت است، نه «صاحب اختیاری محض»

آیت‌الله علم‌الهدی افزود: این‌که «کفالت» بر عهده مرد گذاشته شده، یعنی تأمین هزینه زندگی با مرد است، ولو همسرش درآمد هم داشته باشد و تمام شئونی که در اداره و کفالت زندگی نقش دارد، مربوط به مرد است. در این زمینه آیه‌ای در قرآن داریم که هم مردها و هم زن‌ها در فهم آن اشتباه می‌کنند. خداوند در آیه 34 سوره مبارکه نساء می‌فرماید «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِن أَموَالِهِم» یعنی مردان نسبت به زنان «قوّام» هستند. برخی قوّام را «صاحب اختیار» معنا می‌کنند؛ در حالی‌که این‌طور نیست. قوّام، صیغه مبالغه و به معنای «قائم» است. قائم یعنی راست قامت و ایستاده. مردان آن راست قامت قوی در زندگی هستند که در کانون زندگی خانوادگی تکیه‌گاه زن هستند و قوام زن در زندگی به شوهرش است. این تکیه هم در احساس است و هم در سایر ابعاد زندگی. در مشکلات همه ابتدا به سراغ مرد خانواده می‌روند و اگر جریانی خانواده را تهدید کند، تمام اهل خانه به مرد تکیه کرده و با وجود مرد، جا خالی نمی‌کنند.

امام جمعه مشهد مقدس خاطرنشان کرد: مسئله قوام موجود نر، منحصر در زندگی انسان‌ها نیست؛ در حیوانات هم به همین شکل است. در آن دسته از حیواناتی که خانواده وجود دارد، تمام قوام آن حیوان ماده در زندگی خانوادگی به حیوان نر دارد و به او تکیه می‌کند.

وی با تأکید بر این که «مدیریت» به معنای اداره امور و اجرای آن‌هاست، اظهار داشت: جایگاه خانواده، خانه است و زن در خانه مدیر بوده و کفالت با مرد است؛ یعنی سرنوشت زندگی و خانواده دنباله‌رو مرد است و این خصوصیت برای هر مردی در هر خانه‌ای محفوظ است.

تبیین مسائل مربوط به نفقه و مهریه

آیت‌الله علم‌الهدی بعد حقوقی آیه دهم سوره ممتحنه را سومین بعد تفسیری آن دانست و گفت: بحث حقوقی آیه دهم، این است که نفقه و هزینه زندگی بر عهده مرد است و زن و بچه واجب النفقه مرد محسوب می‌شوند حتی اگر شوهر درآمد هنگفتی نداشته باشد و همسرش نیز صاحب درآمد باشد. می‌تواند به شوهرش کمک کند اما وظیفه تأمین مخارج بر عهده مرد است.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی با بیان این‌که بعد عاطفی زندگی زناشویی باید در کنار بعد حقوقی مورد بررسی قرار گیرد، افزود: گاهی اوقات عواطف و احساسات در کانون خانواده حدود و حقوق را در زندگی تحت الشعاع قرار می‌دهد و این خوب نیست. این که زن و شوهر نسبت به هم گذشت دارند، خیلی خوب است و اصلا در زندگی‌هایی که عاطفه و عشق حاکم است، مسئله حقوق تحت الشعاع قرار می‌گیرد و مورد توجه زن و مرد نیست. در خیلی از خانواده‌ها خانم خانه صاحب حقوق است اما برای آن مالکیتی قائل نیست. یعنی عشق که آمده، همه مسائل را تحت‌الشعاع خود قرار داده. اما در هر حال اسلام یک دین برنامه‌ریز است و برنامه را برای موارد استثنایی تعیین نمی‌کنند که حالا اگر در خانواده‌ای عشق حاکم باشد، حقوق خانوادگی مطرح نباشد.

مسئله تعدد زوجه درست فهمیده نشده است

امام جمعه مشهد مقدس در تبیین حقوق مربوط به زن، بر لزوم توجه به مسئله «مهریه» تأکید و اظهار کرد: هر زندگی یک جریان طبیعی دارد و یک جریان اجتماعی؛ جریان طبیعی‌اش این است که خانواده کانون توالد و تکاثر و انسان‌سازی است. فرآیند اجتماعی زندگی خانوادگی نیز این است که در هر حال، خانواده یک کشور کوچک و اولین هسته اجتماعی است. در این فرآیند اجتماعی، خانواده آرامش‌گاه و مهد پرورش و رشد و پیشرفت است و در هر دو فرآیند، بحث «روابط جنسی بین زن و شوهر» نقش اول را دارد. مسئله جنسی، محور نیست اما انگیزه اولیه هر انسانی برای ازدواج محسوب می‌شود و باید مشخص باشد. از جمله این‌که مرد دیگری نباید در این رابطه دخالت داشته باشد چرا که هم پیوند روانی اجتماعی خانواده را به هم می‌زند و هم از نظر فرآیند طبیعی، منجر به اختلاط میاه می‌شود. پس رابطه جنسی برای یک خانم باید منحصر در یک مرد باشد. این دستورات حکمت‌هایی دارد و این‌طور نیست که گمان کنیم یک مرد آزاد است هر تعداد خواست زن بگیرد در حالی‌که زن  باید 70 سال با یک مرد زندگی کند. مسئله تعدد زوجه معنایش این نیست.

وی ادامه داد: آیه‌ای که به مرد اجازه داده 4 زن بگیرد، ابتدا می‌فرماید «اگر ترسیدید که نتوانید سهم بچه یتیم‌ها و خانواده‌های بی‌سرپرست را بدهید، آن‌وقت می توانید تا 4 زن هم بگیرید»؛ نه این‌که بروید عشرت‌کده بزنید. در ادامه می‌فرماید اگر نتوانید در جامع امور عدالت را رعایت کنید، باید یک زن داشته باشید. آیات دیگری هم وجود دارد که شروطی را برای این دستور تعیین فرموده است.

آیت‌الله علم‌الهدی خاطرنشان کرد: قرارداد محرمیت بین زن و شوهر باتوجه به این مسائل بسته می‌شود که بر اساس آن باید در مقابل بهره‌برداری جنسی مرد از همسرش، مابِإزاء وجود داشته باشد که به آن «مَهر» می‌گویند. پس مهریه یک قاعده حقوقی برای زندگی است. مهریه به معنای نرخ زن یا قیمت زن نیست و چنین چیزی در اسلام وجود ندارد؛ مهریه مابإزاء یک التزام در یک قرارداد حقوقی است. آیه دهم سوره ممتحنه می‌گوید باتوجه به این قرارداد، شوهرِ کافر حق دارد بیاید مهریه‌ای که به زن پرداخت کرده را پس بگیرد و مسلمانان باید آن مبلغ را بازگردانند. گاهی با یک مهریه سرنوشت یک زندگی 50 ساله رقم می‌خورد که هم می‌تواند منحرف شود و هم گذشت در این مسئله می‌تواند منشاء عاطفه و محبتی می‌شود که همه‌جا اثر خود را دارد.