خطبه اول ـ خاصیت صبر در برابر مصیبت، ورزیده کردن انسان و انسان را در جهت حرکت ارادی به‌سوی کمال در یک موقعیت ورزیدگی قرار می‌دهد.

به گزارش Alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه این هفته 20 فروردین‌ماه در حرم امام رضا(ع)، در ادامه تفسیر سوره مبارکه انسان در تبیین انسان الگویی قرآن در انسان زیستی، بابیان این‌که به آیه «وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَریراً» رسیدیم، گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید «پاداشی که خداوند برای ابرار در سرنوشت آخرت در نظر گرفته است در برابر صبر آنان است و آن پاداش، بهشت و حریر است».

ایشان ادامه داد: سخن ما در مسئله صبر بود، علمای علم اخلاق صبر را به سه قسم تقسیم کرده‌اند، صبر در برابر مصیبت، صبر در برابر معصیت و صبر در برابر اطاعت؛ صبر به معنای تحمل شدائد نیست، صبر به معنای مقاومت است منتها صبر در برابر مصیبت که مقاومت در برابر مصیبت است، در حقیقت تحمل شدائد و سختی‌هاست.

صبر بر مصیبت، انسان را به کمال نزدیک می‌کند

آیت‌الله علم‌الهدی بابیان این‌که صبر بر مصیبت، انسان را برای رسیدن به کمال ورزیده می‌کند، خاطرنشان کرد: خاصیت صبر در برابر مصیبت، ورزیده کردن انسان و انسان را در جهت حرکت ارادی به‌سوی کمال در یک موقعیت ورزیدگی قرار می‌دهد، آدم‌هایی که در برابر حوادث قدرت تحمل ندارند، جزء و فزء می‌کنند، این‌ها به‌هیچ‌وجه مسیری را برای کمال نمی‌توانند طی کنند چون جاده تکامل بشر چه در کمالات مادی و چه در کمالات اجتماعی و اقتصادی، تنها به‌وسیله مقاومت و ایستادگی در برابر شدائد است؛ با شدائد مقابله کردن، با حوادث جنگیدن، با موانع پیشرفت مقابله کردن، این تنها مسیر کمال انسان هم در کمالات زندگی مادی و اجتماعی و هم زندگی معنوی و انسانی است.

ایشان به حدیثی از امام صادق(ع) در بیان اهمیت و جایگاه صبر بر مصیبت اشاره و عنوان کرد: آدمی که در برابر یک مصیبت زود از پا درمی‌آید و تحمل خود را از دست می‌دهد، نمی‌تواند در مسیر کمال با موانعی که برای پیشرفت او ایجاد می‌شود، مقابله می‌کند؛ در حدیثی، امام صادق(ع)، خاصیت صبر در برابر مصیبت را در یک تابلوی شفاف زندگانی یوسف صدیق پیغمبر ترسیم و تحلیل می‌کنند، می‌فرمایند: « إِنَّ الْحُرَّ حُرٌّ عَلَى جَمِیعِ أَحْوَالِهِ...»، انسانی که در زندگی آزاد است؛ آزادی از دیدگاه امام صادق یعنی روی پای خود ایستادم و اراده خود را حاکم کردن، هیچ برخورد، مانع و قدرتی نتواند او را از مسیر اراده‌اش برگرداند، این تفسیر آزادی از منطق امام صادق(ع) است.

جایگاه صبر بر مصیبت در کلام امام صادق(ع)

آیت‌الله علم‌الهدی ادامه داد: «...إِنْ نَابَتْهُ نَائِبَةٌ صَبَرَ لَهَا...»، اگر بر او مصیبتی وارد شد، صبر می‌کند، مقاومت می‌کند، «...وَ إِنْ تَدَاکَّتْ عَلَیْهِ الْمَصَائِبُ...»، اگر طوری باشد که مصیبت‌ها او را محاصره کند و از اطراف زندگانی‌اش رنج و بلا بر سر او بریزد، « ...لَمْ تَکْسِرْهُ وَ إِنْ أُسِرَ وَ قُهِرَ وَ اسْتُبْدِلَ بِالْیُسْرِ عُسْراً... »، او را شکست نمی‌دهد، اگر هرچه اسیر و مقهور شود و در مقابل قدرت بالاتر شکست بخورد، اما آزادی را از او نمی‌تواند بگیرد، به هر قیمتی باشد، سختی‌ها را به آسانی‌ها و راه گشایی در مسیر کمال و تعالی خودش تبدیل می‌کند.

ایشان در ادامه تحلیل حدیث امام صادق(ع)، گفت: ایشان در ادامه حدیث می‌فرمایند : « ...کَمَا کَانَ یُوسُفُ الصِّدِّیقُ الْأَمِینُ... » آن‌طور که یوسف صدیق بود، « ...لَمْ یَضْرُرْ حُرِّیَّتَهُ أَنِ اسْتُعْبِدَ وَ قُهِرَ وَ أُسِر»، حریت خود را از دست نداد، با ایان که عبد شد، برده شد، اسیر شد و مقهور شد؛ « ...لم یضرره ظلمة الجبّ و وحشته... »، او را در میان چاه انداختند، سیاهی و تاریکی چاه، وحشت آن فضای تاریک و خطرناک چاه نتوانست او را از پا در بیاورد.

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی افزود: « ...و ما ناله أن منّ اللّه علیه فجعل الجبّار العاتی له عبدا بعد إذ کان [له] مالکا...»، یک عنصر ستمگری که خودش را از همه بالاتر می‌دانست، او را برای خودش بنده قرار داد در حالی‌که او مالک بود؛ « ...و رحم به امّة... »، خدا به این یوسف در دل چاه و اسیر شده، امتی را نجات داد و هدایت کرد، « ...و کذلک الصبر یعقّب خیرا... »، نتیجه صبر و مقاومت خیر است، « ... فاصبروا و وطّنوا أنفسکم علی الصبر توجروا... »، امام صادق(ع) سفارش می‌کنند که صبر کنید، مقاومت بورزید در برابر پیش آمدها، به‌جای این‌که در مقابل حادثه خودتان را ببازید، صبر را به خودتان تلقین کنید تا از این صبر کردن پاداش بگیرید؛ این صبر در برابر مصیبت است.

صبر بر معصیت در هنگام وجود گناه معنا پیدا می‌کند

ایشان، نوع دیگر صبر در انسان را صبر در برابر معصیت عنوان و اظهار کرد: صبر دیگر، صبر در برابر معصیت است، گناه در راستای امیال و خواسته‌های حیوانی بشر است، معصیت که پیش می‌آید، اگر انسان بخواهد گناه را انجام ندهد، باید صبر و استقامت کند در برابر میل و خواسته نفسانی خودش؛ گاهی گناه برای انسان پیش می‌آید، عوامل مختلفی وجود دارد که ما گناه نکنیم، به خاطر جایگاه اجتماعی ما و فراهم نبودن ابزار گناه، اگر اینجا گناه نکردیم، فایده‌ای ندارد.

آیت‌الله علم‌الهدی با اشاره به این‌که صبر بر معصیت در شرایطی معنا پیدا می‌کند که شرایط ارتکاب آن فراهم باشد، یادآور شد: اما یک جایی که همه امکانات گناه و معصیت فراهم است و هیچ مانعی در راه اجرای معصیت نیست؛ یوسف پیغمبر را بردند در خانه خلوت، جوان،  در بوران شهوت و غریزه جنسی، در اوج جمال و زیبایی، در موقعیتی قرارگرفته که هیچ مانع و رادعی برای گناه و معصیت او نیست اما می‌گوید من و گناه؟ من و پشت کردن به خدا؟ من بنده خدایی هستم که در همه‌جا به من عزت داده، حال به او پشت کنم به خاطر یک خواسته نفسانی و غریزه حیوانی؟

تسلیم خواست خدا بودن در دوری از معصیت، صبر است

ایشان خاطرنشان کرد: اگر در چنین موقعیتی انسان گناه نکرد، صبر در برابر معصیت است؛ خالق من، ارباب من خوشش نمی‌آید از این کار، من چرا به این کار دست بزنم به‌صرف این‌که دلم می‌خواهد، او این‌همه جایگاه مرا بالا برده، من به خاطر تمایل نفسانی خود گناه کنم؟ برادر جوان، اگر شما در بوران جوانی و در عین توان نفسانی قدم روی نفس خود گذاشتید و با کمال شهامت و قدرت، دلداده و عبد خدا هستی، بگویی چون خدا خوشش نمی‌آید ، من هم خوشم نمی‌آید، این صبر در برابر معصیت است.

قبول سختی‌های انجام واجبات، صبر در برابر اطاعت است

صبر در برابر اطاعت این است که آدم می‌خواهد واجبش را انجام دهد و انجام واجب برایش خیلی سختی دارد، جهاد در راه خدا واجب، حمایت از دین خدا واجب، امربه‌معروف و نهی از منکر واجب است، نمازخواندن و روزه گرفتن همه واجبات نیست، واجباتی هست که انجام آن شهامت می‌خواهد، این‌که من بیایم در برابر مردم دست به نهی از منکر بزنم و به خاطر نهی از منکر در جامعه منزوی بشوم، من را تند و افراطی بخوانند و فناتیک بدانند، مقابل همه مشکلاتی سیاسی و اجتماعی باید صبر کند و بایستد که ارزش‌گذاری عمل به این صبر است.

محور صحبت‌های هفته آینده این خواهد بود که ارزش‌گذاری عمل به انجام خود عمل نیست، ارزش عمل به صبر آن است، چون او مرا گرسنه و تشنه خواسته است، چون به خاطر خدا این کار را انجام داده‌ام، این ارزش دارد که این بحث را در هفته‌های آینده دنبال خواهیم کرد.

ویدئو خطبه اول

دریافت
مدت زمان: 21 دقیقه 36 ثانیه