خطبه اول نماز جمعه ـ در برابر مسؤولیتی که انسان در برابر خلأ اقتصادی و رفاهی دیگران به‌عنوان یک انسان احساس می‌کند، مسؤولیت در برابر خلأ فکری و معنوی دیگران نیز به عهده اوست.

به گزارش Alamolhoda.com، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی پیش از ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه این هفته 4 دی‌ماه مشهد مقدس در حرم امام رضا (ع)، در ادامه تفسیر سوره مبارکه انسان در موضوع تبیین انسان الگویی در انسان زیستی در قرآن کریم بود، بابیان این‌که به آیه «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً» رسیدیم، گفت: در هفته گذشته در تفسیر این آیه بیان شد که در دو جنبه قابل‌بحث است.

ایشان بابیان این‌که جنبه اول آیه، عبارت «علی حبه» است، ادامه داد: این عبارت یک آموزه عظیم اخلاصمندی در درگاه خدا به‌عنوان ویژگی عالی و والا انسان الگویی قرآن است و محور دوم سخن، درباره تبیین معنای کلمه «الطَّعامَ » است؛ محور اول در هفته گذشته بحث شد و سخن ما امروز در محور دوم، معنای واژه «الطَّعامَ » است.

امام‌جمعه مشهد مقدس بابیان این‌که گاهی این کلمه بر اساس معنای ظاهری و لفظی معنا می‌شود، اظهار کرد: گاهی ما در تبیین معنای اطعام به یک واقعیت دیگری جز معنای لغوی آن دست می‌یابیم؛ در مقدمه سخن نکته‌ای که باید موردتوجه قرار گیرد، این ویژگی خاص انسان الگویی قرآن است، انسان الگویی قرآن در برابر خلأ دیگران مسؤولیت دارد، این‌گونه نیست که انسان در عرصه انسان زیستی خود، همه امکانات، راه‌ها و مسیر تکامل را برای خود باز کند و در برابر فرسودگی و ناتوانی دیگران و در برابر از راه ماندگی سایرین، مسؤولیت نداشته باشد.

ایشان عنوان کرد: به همان میزان که ما به‌عنوان یک انسان در جمع انسان‌ها زندگی می‌کنیم، در برابر ناتوانی دیگران مسؤولیت داریم، اگر ازنظر رفاهی زندگی ما مجهز باشد، درعین‌حال در برابر خلأ زندگانی دیگران ما مسؤولیم، نمی‌شود شب را با شکم سیر خوابید درحالی‌که دیگران گرسنه‌اند.

انسان در برابر خلأ فکری و معنوی دیگران مسؤول است

عضو خبرگان رهبری در بیان اهمیت مسؤولیت در قبال دیگر انسان‌ها، خاطرنشان کرد: مولا (ع) می‌فرمایند «هَیْهَاتَ أَنْ یَغْلِبَنِی هَوَایَ وَ یَقُودَنِی جَشَعِی إِلَى تَخَیُّرِ الْأَطْعِمَةِ وَ لَعَلَّ بِالْحِجَازِ أَوْ الْیَمَامَةِ مَنْ لَا طَمَعَ لَهُ فِی الْقُرْصِ وَ لَا عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَعِ أَوْ أَبِیتَ مِبْطَاناً وَ حَوْلِی بُطُونٌ غَرْثَى وَ أَکْبَادٌ حَرَّى أَوْ أَکُونَ کَمَا قَالَ الْقَائِلُ: وَ حَسْبُکَ دَاءً أَنْ تَبِیتَ بِبِطْنَةٍ»، «هیهات که من با شکم سیر و پر بخوابم در حالی که در اطراف ن شکم های گرسنه و خالی است»؛ در برابر مسؤولیتی که انسان در برابر خلأ اقتصادی و رفاهی دیگران به‌عنوان یک انسان احساس می‌کند، مسؤولیت در برابر خلأ فکری و معنوی دیگران نیز به عهده اوست.

ایشان ادامه داد: انسان راه‌یافته در مسیر کمالی که راه را برای تکامل خودش بازکرده است، هم از یک فکر بالا و اندیشه متعالی در کمال یابی برخوردار است و هم ازنظر معنویت مراتبی را طی کرده که می‌تواند خط عبودیت و بندگی خدا را تا نقطه کمال خدا گونگی باقدرت و سرعت طی کند، در برابر از راه ماندگان، در برابر عقب افتادگان، در برابر انسان‌هایی که نتوانسته‌اند این جاده را برای خودشان بگشایند، مسؤولیت دارد، از راه ماندگان را باید دستگیری کند، دقیقاً در برابر آن‌ها ازنظر تولید فکر، تلقین اندیشه، راهنمایی و ارشاد و دستگیری در رسیدن به نقطه مطلوب، مسؤول است.

انسان الگویی قرآن در برابر اجرای مسؤولیت‌های مادی و معنوی، «تعلیم» می‌دهند

آیت‌الله علم‌الهدی بیان داشت: خداوند در آیات این سوره مبارکه که ابعاد الگوی قرانی را در انسان زیستی بیان می‌کند، تمام این دو مسؤولیت را در این آیه شریفه در قالب یک تعبیر و واژه بیان کرده است؛ انسان الگویی قرآن که ابرار نام دارند، در برابر اجرای مسؤولیت، در برابر خلأ مادی و اقتصادی زندگی، آدم مسکین، یتیم و اسیر را رسیدگی می‌کنند و اطعام طعام می‌کنند؛ این تعبیر ناظر به بعد دوم مسؤولیت نیز هست.

وی با اشاره به این‌که انسان‌ها فی‌نفسه مسکین، یتیم و اسیر هستند، به تبیین این موضوع پرداخت و گفت: انسان‌های مسکین و عاجز از کمال و تعالی، انسان‌های یتیم و بدون کفالت در مسیر جاده انسانیت و عبادت، انسان‌های اسیر شهوت و غرایض، این‌ها را اطعام طعام می‌کنند، این طعام ناظر بر مسؤولیت دوم، عبارت است از تعلیم و تلقین است؛ راغب اصفهانی در کتاب مفرداتش اطعام را به معنای تفهیم و تعلیم معنا می‌کند، می‌گوید چیزی را به طرف تلقین کردن و در عمق فکر و اندیشه او جا دادن.

معنای «اطعام» در کلام پیامبر (ص)

امام‌جمعه مشهد مقدس به بیان راغب اصفهانی از معنای اطعام در کلام پیامبر (ص) اشاره و عنوان کرد: او به روایت پیغمبر اکرم (ص) استشهاد می‌کند، ایشان در بیان حکم شرعی که اگر در نماز جماعت، امام جماعت دچار شک و سهو شد و از مأمومین خواست به او ارشاد کنند، مأمومین وظیفه‌دارند او را از شک بیرون بیاورند، این مطلب را پیامبر در قالب حدیث این‌گونه بیان می‌کنند: «وقتی امام جماعت نسبت به شکی که دارد از شما کمک می‌خواهد، آن مطلب را به او بفهمانید».

ایشان افزود: پس اطعام برحسب تشخیص این لغت دان دارای لغت معنی قرآن، به معنای تلقین و تفهیم است؛ «لسان العرب» محیط هم نیز اطعام و طعام را این‌گونه معنا می‌کند، می‌گوید «مرد صاحب طعام به کسی می‌گویند که صاحب عقل، احتیاط و بردباری است»، پس با این تعاریفی که برای طعام آمده، یعنی مسکین، اسیر و یتیم را تعلیم می‌کنند، تفهیم می‌کنند، حقایق کمال را به آنان می‌آموزند، مسیر کمال را به آنان نشان می‌دهند.

بیان صریح سوره انسان در باب مقام ولایی و رهبری امیرالمؤمنین (ع)

عضو خبرگان رهبری به‌تصریح مقام ولایی امیرالمؤمنین در این آیه اشاره و تصریح کرد: مقام رهبری و ارشاد و هدایت امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین در این آیه شریفه تصریح‌شده است، امام تنها قوت لایموت خود را به مسکین، یتیم و اسیر نمی‌دهد، یعنی آنان را هدایت می‌کند، راه را نشان می‌دهد چون بشر در حالت اولیه خود هم مسکین است، هم یتیم است و هم اسیر.

ایشان در بیان عجز انسان در فهم ابعاد آسمانی خلقت، اظهار کرد: مسکین به آدم عاجز می‌گویند، انسان با تکیه بر عقل مادی و فکر تجربی نسبت به تشخیص سرنوشت معاد عاجز است، قدرت ندارد آینده معاد را با فکر مادی خود تشخیص دهد، پس بشر مسکین است، این مسکین را چه کسی اطعام می‌کند؟ ابرار، انسان الگویی قرآن این حقیقت را به او تلقین و تعلیم می‌دهد؛ بشر در ذات خود یتیم است، با همه عقل، فکر و قدرت اندیشه بدون یک رهبر آسمانی، قدرت تأمین سعادت و کمال خود را در عرصه وجود ندارد، بشر نیز در مسئله تأمین سعادت خود نیازمند به پدر روحانی آسمانی از طرف خدا، یعنی پیامبر و ائمه دارد.

بشر ذاتاً مسکین، یتیم و اسیر است

امام‌جمعه مشهد ادامه داد: بشر ذاتاً اسیر است در برابر فطرت خدا گرایی انسان، غرایض نفسانی، روحیات و مشترکات حیوانی و گرایشات مشترک بین حیوان و انسان، فطرت خدا گرایی و وجدان بشر را به بند می‌کشد، این بشر با وجدان و با فطرت در عرصه زندگانی‌اش دست به جنایت‌هایی می‌زند که حتی در کارنامه یک درنده این جنایات یافت نمی‌شود به این دلیل که وجدان، عقل و فطرت او به‌وسیله شهوت و قدرت‌یابی و غرایض به بند کشیده شده پس این بشر اسیر است.

آیت‌الله علم‌الهدی در جمع‌بندی تفسیر این آیه، تنها ابرار و انسان الگویی قرآن را هدایتگر انسان مسکین، یتیم و اسیری دانست که در اسارت شهوت و میل به قدرت‌یابی قرار دارد.

ویدئو خطبه اول

دریافت
مدت زمان: 27 دقیقه 56 ثانیه