15 مؤلفه رفتار اجتماعی با همسایه در کلام امام سجاد

برادران و خواهران جوان، شما در کدام مکتب از مکاتب جهان چنین نظام رفتاری را تنها در یک مورد این‌گونه مشاهده می‌کنید؟ اگر بنا شد همسایگان این برخوردها را در زندگی خود داشته باشند، زندگی همسایگان چه زندگی آرامی در کنار یکدیگر خواهد شد.

خطبه اول نماز جمعه، حرم امام رضا ^{(علیه‌السلام)}

ویدئو خطبه اول

دریافت
مدت زمان: 24 دقیقه 3 ثانیه

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله علم‌الهدی، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه این هفته مشهد مقدس، در ادامه موضوع سبک زندگی اسلامی در نظام رفتار اجتماعی بابیان این‌که کلام در بحث سبک زندگی اسلامی به رفتار با همسایه‌ها رسید، گفت: وجود مقدس زین‌العابدین ^{(علیه‌السلام)} در صحیفه سجادیه دعایی را در مورد همسایگان در دعای 26 صحیفه اختصاص داده‌اند.

ایشان بابیان این‌که امام سجاد ^{(علیه‌السلام)} ادامه داد: ایشان مجموعه رفتارهایی که در مورد همسایه لازم است در قالب دعا و درمجموع 15 مؤلفه درباره نظام رفتاری با همسایه معرفی‌شده است؛ حضرت دعا ر ابا  جمله «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ، وَ تَوَلَّنى فى جیرانى وَ مَوالِىَّ الْعارِفینَ بِحَقِّنا، وَالْمُنابِذینَ لِأَعْدآئِنا بِاَفْضَلِ وَلایَتِکَ...» آغاز می‌کنند؛ خواسته‌ای که وجود مقدس امام چهارم در مورد همسایگان قبل از تبیین مؤلفه‌های نظام رفتاری از خدا طلب می‌کنند، همسایگان را به خدا می‌سپارند که دو ویژگی دارد، «همسایگانی که حق همسایگی را به‌جا بیاورند و دشمنان را از این همسایه دفع کنند».

امام‌جمعه مشهد مقدس به بیان مؤلفه‌های همسایه صالح از کلام امام سجاد ^{(علیه‌السلام)} پرداخت و اظهار کرد: بعد از مؤلفه‌هایی که در نظام رفتاری با همسایه باید موردتوجه قرار بگیرد، ایشان مؤلفه اول را ادب زیبا نسبت به همسایه داشتن، دانستند؛ می‌فرماید «خدایا این همسایگان را موفق بدار که در مقام ادب ورزی نسبت به همسایه نسبت به افراد ضعیف از یک برخورد مؤدبانه‌ای برخوردار باشند».

ایشان در خصوص نوع ادب ورزی افراد نسبت به یکدیگر، تصریح کرد: امام صادق ^{(علیه‌السلام)} در خصوص ادب اسلامی یک ویژگی معرفی می‌شود که برحسب اعتقاد اکثریت مردم متفاوت است؛ معمولاً می‌گوییم ادب باید از کوچک‌تر به بزرگ‌تر باشد اما در فرمایش امام سجاد ^{(علیه‌السلام)}، ادب از بالا به پایین است نه از پایین به بالا، یعنی ادب را بزرگ‌تر شروع می‌کند، اگر بنا شد این بزرگ‌تر یا ازنظر سن و یا بزرگ‌تر ازنظر موقعیت همچون مدیر نسبت به زیرمجموعه یک شخصیت والا در یک محل و جامعه نسبت به سایرین، اگر بنا شد بزرگ‌تر نسبت به کوچک‌تر یک رفتار محترمانه‌ای باشد، این کوچک‌تر را نسبت به بزرگ‌تر به یک ادب و احترام می‌رساند.

آیت‌الله علم‌الهدی به‌بیان‌دیگر مؤلفه‌های همسایه صالح پرداخت و اضافه کرد: رفع نیازها، دیگر مؤلفه همسایه خوب است، یعنی همسایه‌ها درصدد باشند که نیازهای یکدیگر را رفع کنند؛ «خدایا این‌ها را موفق بدار که خلأ زندگی یکدیگر را بپوشانند»، همسایه‌ها باید بدانند آن خلأ چیست و آن نواقص و خلأها را بپوشانند؛ این‌طور نباشد که همسایه خود را موظف بداند در یک موقع خاص نسبت به همسایه احسان داشته باشد بلکه باید خود را موظف بدارد که یک اقدام کفایت نمی‌کند.

ایشان مؤلفه سوم را هدایت و راهنمایی همسایه نسبت به همسایه عنوان و بیان کرد: مؤلفه چهارم، خیرخواهی خالصانه است؛ وقتی بنا شد یکی از همسایه‌ها با شما مشورت می‌کند به‌عنوان همسایه، شما برای او خیراندیشی و خیرخواهی داشته باشید؛ در این دو مؤلفه دو خصوصیت است که باید به آن توجه داشت.

عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: اولین خصوصیت این است که راهنمایی در برابر استرشاد باشد یعنی وقتی از شما هدایت و چاره‌جویی می‌خواهد آن‌وقت او را هدایت کنید، هنگامی‌که از شما مشورت می‌خواهد برای او خیراندیشی داشته باشید؛ اگر بنا شد بدون مشورت خواهی انسان به‌عنوان هدایت و راهنمایی، بدون چاره‌جویی افراد، بخواهد هدایت کند، این فضولی و سرک کشیدن در زندگی همسایه است؛ همان‌طور که باید در زندگی همسایه مشورت داد، به همان اندازه نباید فضولی در زندگی همسایه به وجود بیاید.

ایشان به بیان پنجمین مؤلفه همسایه صالح اشاره و ابراز کرد: مؤلفه پنجم، رازپوشی است؛ همسایه باید محرم اسرار باشد؛ امام سجاد ^{(علیه‌السلام)} می‌فرمایند: «خدایا من را موفق بدار نسبت به همسایه که محرم سر داشته باشم، مسائل محرمانه زندگی او را در مقابل دیگران فاش نکنم و سفره زندگی او را برای دیگران فاش نگویم»؛ وقتی همسایه غایب هست در غیاب او به خاطر دوستی او سرّش را نگه بدارم؛ اگر شرایطی پیش‌آمده که دیگران بخواهند عیب او را فاش کنند، باید او را بپوشانم.

امام‌جمعه مشهد مقدس ادامه داد: حسن ظن و گمان نیکو داشتن نسبت به همسایه، ششمین مؤلفه همسایه خوب در کلام امام چهارم است؛ اگر بنا شد به همسایه سوءظن وجود داشته باشد، یک بدگمانی و ناامنی نسبت به همسایه به وجود می‌آید؛ هر همسایه‌ای باید نسبت به همه خوش‌بین باشد، البته خوش‌بینی صفت خوبی است اما این صفت امتیازش این است که بااحتیاط به دیگران حسن ظن داشته باشد.

وی عنوان داشت: این‌که اگر با دیگری می‌خواهد برخورد داشته باشد، نسبت به حدسی که نسبت به او دارد دچار نزاع نشود؛ اما اگر می‌خواهد با آدمی یک معامله و یا ازدواج کند و امانتی را به او بسپارد، نمی‌توان با حسن ظن با این موارد برخورد کرد بلکه در این موارد احتیاط شرط لازم است.

آیت‌الله علم‌الهدی اضافه کرد: بدخواه نبودن همسایه دیگر مؤلفه همسایه خوب است؛ «خدایا به من توفیق بده وقتی من همسایه را در یک نعمت، فراوانی و شخصیت می‌بینم، بدخواهش نباشم، دوستش بدارم و بخواهم نعمت برای او ادامه داشته و باقی باشد»

ایشان ادامه دادند: مؤلفه هشتم، تواضع و فروتنی است؛ «خدایا به من توفیق بده من در مقابل همسایه‌ام نرمش، تواضع و فروتنی داشته باشم، موقعیت خود، ثروت و پول و دارایی خود را به رخ او نکشم، از بالا با او صحبت نکنم بلکه با تواضع و فروتنی برخورد کنم».

عضو خبرگان رهبری، نهمین مؤلفه را همیاری دانست و گفت: همیاری به این معنا که آنچه در زندگی از امکانات وجود دارد، آنجایی که همسایه محتاج است نسبت به او همیاری داشته باشم؛ دهمین مؤلفه این است که هر خیری برای عزیزان خود طلب می‌کنم و تحصیل می‌کنم برای همسایه نیز تحصیل کنم.

وی افزود: یازدهمین مؤلفه، دلجویی، دوازدهم، عیادت بیماران در همسایگی و سیزدهمین مؤلفه، نگاه عفیفانه داشتن به همسایه است؛ یعنی خواهر، مادر و دختر در همسایگی خود را همچون خواهر و مادر خود بدانیم و چشم خیانت به آنان نداشته باشم.

امام‌جمعه مشهد مقدس، چهاردهمین مؤلفه را هدیه دادن به همسایه عنوان کرد و ادامه داد: مؤلفه پانزدهم، سعادت خود را باسعادت همسایه، در کنار و آمیخته باهم قرار دهم، «خدایا این آشنایی، این دوست و این صمیمیت را بین من و همسایه‌ها طوری قرار ده، با بصیرت و بینشی که سعادت ما و همسایه باهم آمیخته شود».

وی در پایان تأکید کرد: این 15 مؤلفه را امام سجاد ^{(علیه‌السلام)}  در این دعا در نظام رفتاری با همسایه مشخص کرده‌اند؛ برادران و خواهران جوان، شما در کدام مکتب از مکاتب جهان چنین نظام رفتاری را تنها در یک مورد این‌گونه مشاهده می‌کنید؟ اگر بنا شد همسایگان این برخوردها را در زندگی خود داشته باشند، زندگی همسایگان چه زندگی آرامی در کنار یکدیگر خواهد شد.