تفسیر اجتماعی قرآن

آیت الله علم الهدی در ادامه ی تفسیر آیات اجتماعی قرآن مجید بیان داشت: خداوند در آیه" یَأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَینَ یَدَىِ اللَّهِ وَ رَسولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سمِیعٌ عَلِیمٌ" میفرماید اى کسانى که ایمان آورده اید چیزى را بر خدا و رسولش مقدم نشمرید و پیشى مگیرید و تقواى الهى پیشه کنید که خداوند شنوا و داناست

دریافت

بحث ما در رابطه آیات اجتماعی آیات سوره مبارکه حجرات بود

نکته ای که در جلسه قبل عرض شد این بود که سه سوره داریم در قران که مربوط به آیات اجتماعی است (مائده ،حدید، حجرات) که  در هر سه سوره با «یا ایها الذین  امنوا» شروع شده

سوال : در قران  نداهای زیادی با  «یا ایها» داریم  این ندا به چه مناسبتی است؟ چرا دو حرف ندا در کنار هم دارد؟

جز در خطابات قران جای دیگری نداریم که یا ایها باشد

بعضی میگویند برای تاکید است که این نیست چون تاکید لفظ با لفظ دیگری جایی است که هر دو به یک معنا باشند در حالی که تعبیر به تاکید در خیلی از مقامات قران در مقام عدم فهم واقعیت است چون برای تاکید هم تکرار خیلی مطلوب نیست خوب است از ادات تاکید استفاده کنیم.

علت اینکه خداوند خطاب میکند به یا ایها این است که  یا ندای بعید است  و ایّ ندای قریب اصله مخلوق با خداوند هم فاصله قریب است و هم فاصله بعید

فاصله بعید است به خاطر اینکه ذات مقدس پروردگار منزه است از تمام شؤن و صفات خلوقات در بعد محض هست.

از طرفی هم رابطه مخلوق با خلق ان قدر نزدیک است که گفته میشود نحن اقرب من حبل الورید

در اصل

بشر دو جنبه دارد: 1- جنبه ملکی 2- جنبه شیطانی .به هر مقداری که از جنبه ملکی فاصله بگیرد به جنبه شیطانی نزدیکتر میشود

امام صادق میفرماید:ما من مؤمن الا و لقلبه اذنان فى جوفه: اذن ینفث فیها الوسواس الخناس! و اذن ینفث فیها الملک! فیؤید الله المؤمن بالملک، فذلک قوله و ایدهم بروح منه: هر مؤمنى قلبش دو گوش دارد، گوشى که در آن وسواس خناس (شیطان) می دمد، و گوشى که فرشته در آن مى‏دمد، خداوند مؤمن را به وسیله فرشته تقویت مى‏کند.

خصوصیت فرشته این است که «لا یسبقونه بالقول» لذا میگوید یا ایهالذین آمنوا بر خدا و پیغمبر پیشی نگیرید که این جهت همان خوی فرشتگی انسان است

در قران آیات دیگری هم داریم که مضمونش همین آیه را تایید میکند

در حقیقت آنی که مقصود این آیه شریفه هست  این است که لازمه تقوا این است که لا تقدموا بین یدی الله و رسوله لذا بعد ازاین خداوند میفرماید واتقوا الله

جامعه جامعه متحرک است و این حرکت باید جلو روان پیامبر و ائمه باشد و نباید از آنها سبقت گرفت

اطاعت از ولی و رهبر  یک اصل در اجتماع است.

نکته دیگر : در مسأله دین شناسی بایستی پیرو نظر دین باشیم نمیتوانیم در مسأله دین شناسی با استدلال چیزی را به دین نسبت دهیم

ان جایی که وظیفه دین است حرف خود دین را باید بیاورید و بدون دلیل و مدرک از آیات و روایات چیزی را به دین نباید نسبت دهیم

ایه لا تقدموا..... یعنی از خودتان حرف در نیاوردید و آنرا به نام پیامبر و خداوند نسبت بدهید به دین حتی احساسات و عواطف هم نباید

شأن نزول آیه:

1-  بعضى  گفته اند: آیه اشاره به اعمال بعضى از مسلمانهاست که پارهاى از مراسم عبادات خود را پیش از موقع انجام دادند  (قبل از اینکه نماز عید را بخوانند میرفتند قربانی میکردند) و آیه فوق نازل شد و آنها را از اینگونه کارها نهى کرد

2-  که  از همه بیشتر معروف است این است که پیغمبر عده ای را برای تبلیغ فرستاده بود نزد گروه بنی عامر قبیل بنی امر اینها را کشتند بجز سه نفر که فرار کردند در راه برگشت به دو نفر برخورد کردند به خیال اینکه این دو نفر از قیبله بنی عامر هستند به انتقام این دو نفر را کشتند و بعد فهمیدند که  از فبیله بنی سلیم بودند لذا آیه امد که وظیفه شما این بود که پیغمبر دستور جنگ با بنی عامر را بدهد  شما باید می امدید مدینه و دستور را از پیغمبر بگیرند

3-  پیامبر (صلى اللّه علیه و آله ) به هنگام حرکت به سوى ((خیبر)) مى خواست کسى را بجاى خود در ((مدینه )) نصب کند، عمر شخص دیگرى را پیشنهاد کرد ابوبکر یکی دیگر را پیشنهاد داد آیه فوق نازل شد و دستور داد بر خدا و پیامبر پیشى مگیرید.

4-  پیامبر در ماه رمضان به قصد فتح مکه از مدینه خارج شدند از حد ترخص که خارج شدند پیغمبر روزه را  افطار کردند ولی عده ای از مسلمانان روزه را  افطار نکردند