فرائد الاصول

استصحاب

دریافت

بحث ما درباره مقدار دلالت اخبار مختص به شک در رافع بود. اختصاص اخباری که غیر از اخبار عامه ( یعنی اخبار خاصه ) به قولی که ماآن قول را برگزیدیم (مورد شک در رافع ) روشن است ، اما اخبار عامه : مانند (لا تنقض ) که دلالت بر حرمت نقض یقین با شک دارند .که توضیح آن گذشت ورسیدیم به فرمایش امام (ع) که فرمود به یقین شک وارد نمی شود با دیدن ماه روزه بگیر وبادیدن ماه افطار کن ، زیرا مورد آن استصحاب بقای ماه رمضان است .و شک در آن شک در رافع نیست .( زیرا مستصحب یعنی شعبان وماه رمضان همان خود زمان است ورافعی ندارد پس مراد در آن ودر سایر اخبار مساوق آن مجرد عدم رفع ید از یقین است . واین فرمایش امام (ع) در روایت اربعه مائه : هر کس بر یقینی باشد پس از آن شک کند پس بر یقینش ادامه دهد . زیرا یقین با شک دفع نمی شود ، ز یرا معنای ادامه دادن بر یقین آن است که با شک دست از یقین بر ندار واین فرمایش که : هرگاه شک کردی بنا را بر یقین بگذار یعنی دست از یقین بر ندار. ز ییرا مستفاد از اینها وامثال اینها آن است که مراد از (عدم نقض ) عدم اعتنا به احتمال مخالف یقین سابق است همانند این فرمایش امام (ع) هر گاه از چیزی خارج شدی ودر غیر آن داخل شدی : یعنی هرگاه از محل گذشتی – در این صورت شک چیزی نیست وبدان اعتنا نمی شود.

ولکن انصاف : آن است که هیچ یک از اینها صلاحیت صرف لفظ (نقض) از ظاهرش را ندارند. زیرا این فرمایش که بلکه شک با یقین نقض می شود معنایش رفع (امر ثابت) یعنی شک است چون شک  همانند طهارت از چیزهایی است که هرگاه حاصل شود برداشته نمی شود مگر با رافعی ، واین فرمایش امام (ع) که هر کس بر یقینی باشد سپس شک کند همانند این فرمایش است که هرگاه شک کردی پس بنا رابر یقین بگذار که در استصحاب ظهور ندارد زیرا احتمال اراده شک ساری می رود با آنکه امکان دارد که این سخن امام (ع) قرینه ای بر اختصاص صدر روایت به موارد نقض قرار داده شود  .یعنی کلمه (المضی علی الیقین ) بر یقین ادامه بده گرچه به معنای عمل کردن ودست بر نداشتن از یقین است . این همان ادامه دادن در جایی است که مقتضای ثبوت دارد یعنی لفظ مضی = ادامه بده نیز مانند نقض در آنجا که دارای مقتضای ثبوت است به کار می رودو........