فرائد الاصول

اثبات حجیت استصحاب

دریافت

بحث ما در باره اثبات حجیت استصحاب به وسیله اخبار بود

سومین دلیل روایی که ذکر کردیم صحیحه ثالثه زراره بود در این صحیحه دو  احتمال وجود دارد

احتمال اول در واقع قابل استدلال بر استصحاب  هست این بود که امام میفرمایند که شما اگر شک بین سه و چهار کردید بنا را بر یقین بگذارید و آن یقین اقل است و یک رکعت اضافه کنید  بعد هم با آن تاکید هایی که کرده از جملاتی (هفت جمله)که در حدیث آمده است ظاهر این تعابیر این است که یقین به وسیله شک نقض نمیشود

گفتیم که بنا براین احتمال این مساوی است با فتوای اهل سنت و در مسلک اهل بیت جایی ندارد

احتمال دوم این است که بگوئیم مقصود از لا تنقض ... یقین به برائت است منظور از امام که میفرماید قام فاضاف الیها..... این باشد که یک رکعت احتیاط جداگانه به جای آورد و بنارا هم بر اکثر بگذارد

اگر مراد از حدیث این احتمال باشد این موافق با مسلک اهل بیت است ولی با ظاهر روایت مخالفت دارد

اول کسی که تحلیل دوم را قائل شده مرحوم سید مرتضی بوده بعد هم عده ای از ایشان پیروی کردند

مرحوم شیخ میقرماید آنچه که ظاهر روایت هست این است که مقصود از لاتنقض الیقین...... استصحاب است

اگر بخواهیم به این ظهو ر عمل کنیم پنج اشکال به وجود می آید

1-   این حدیث را اگر با این ظاهر خواستیم استصحاب کنیم حمل کنیم بر تقیه این

2-   مورد روایت را حمل بر تقیه کنیم نه اصل مطلب این هم خلاف ظاهر است

3-   صدر روایت است. حمل بر تقیه با ظاهر فراز اول روایت منافات دارد صدر روایت مانع است از این که ما این را به تقیه حمل بکنیم

4-   فهم علماء. علما روایت را جوری فهمیدند که امام در مقام بیان یقین به برائت است و شک در برائت نه در مقام بیان حکم استصحاب

5-   مقابل این روایت روایات زیادی داریم در باره شک در 3و4 و روایات نماز احتیاط که ظاهر این روایات با این روایت منافات دارد

اما احتمال سوم در روایت: بگوئیم مقصود از یقین در روایت همان یقین بر رکعات باشد

امام فرمودند قام فاضاف .... ، یعنی به همان مشکوک که سه است یا چهار رکعت قناعت نکند بلکه یک رکعت دیگر هم اضافه کند بعد فرمودند لاینقض الیقین.... یعنی یقین سابق را با شک لاحق نقض نکند، بنا را نگذارد بر اینکه رکعت مشکوکه انجام شده . بعد در جمله سوم و چهارم میفرماید: لا یدخل الشک بالیقین و لا یخلط احدهما یعنی آن رکعت چهارم(مشکوکه) را در رکعت سوم (متیقن) داخل نکند بلکه مستقلا آن را بجا بیاورد

بنابراین احتمال، روایت هم مفاد استصحاب را اثبات میکند و هم با مسلک امامیه موافق است

مرحوم شیخ این را قبول ندارد و میفرمایداین احتمال با ظاهر فقرات شش گانه مخالف است

پس بنابراین احتمال سوم هم ناتمام است پس با این روایت نمیشود قانون  استصحاب را اثبات کرد و بدرد استصحاب نمیخورد