خطبه اول: عدالت اجتماعی در هماهنگی و تقریب در جریان زندگی است
بینش اسلام در رفع اختلاف طبقاتی جامعه است
این دید و بینش اسلام در سبک زندگی این است که اختلاف طبقاتی در مردم در عرصه نیازهای اولیه زندگی نباید وجود داشته باشد؛ دارا بودن دلیل بر این نمی‌شود که خود را تافته جدا بافته از جریان متوسط جامعه قرار دهد.
خطبه اول نماز جمعه، حرم امام رضا (علیه‌السلام)
خطبه اول
دریافت
مدت زمان: 21 دقیقه 19 ثانیه
آیت‌الله علم‌الهدی پیش از ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه مشهد مقدس در حرم امام رضا (علیه‌السلام) در ادامه ارائه مباحث سبک زندگی اسلامی، به موضوع مسئله تأمین نیازهای اولیه زندگی و موضوع مسکن پرداختند.
ایشان بابیان این‌که در مسئله مسکن دو نگاه وجود دارد، گفتند: نگاه اول به‌عنوان نیاز اولیه یک خانواده به مسکن موردبررسی قرار می‌گیرد و نگاه دوم، به‌عنوان یک ابزار تجمل و رفاه است.
نکته‌ای که به‌عنوان مقدمه تداوم این بحث برای ما قابل‌تأمل است، این است که یکی از ابعاد عدالت اجتماعی، هماهنگی و تقریب در جریان زندگی است؛ در یک جامعه دینی، عدالت اجتماعی زمانی اجرا می‌شود که افراد این جامعه در عرصه حیات و زندگی طبقه‌بندی نشوند و اختلاف طبقاتی در زندگی برای افراد جامعه وجود نداشته باشد.
تقارن در زندگی افراد از ارکان عدالت اجتماعی است
عضو خبرگان رهبری بابیان این‌که ما طبقه یکسان و مساوی را در جامعه قبول نداریم، ادامه داد: مهم این است که در عرصه زندگی، انسان‌ها در کنار یکدیگر در جامعه دینی، سطح زندگی‌ها به هم نزدیک و مقارن با یکدیگر باشد؛ این تقارن در زندگی افراد که یکی از ابعاد عدالت اجتماعی است در یک صورت قابل تحقق است و آن این‌که در نیازهای اولیه یک مرز هماهنگی در یک جامعه وجود داشته باشد.
نیازهای اولیه که عبارت‌اند از غذا، لباس، مسکن و مرکب سواری که نباید بین افراد جامعه اختلاف وجود داشته باشد و زندگی‌ها با یکدیگر تفاوت فاحش داشته باشد.
مترفین چه کسانی هستند؟
ایشان تأکید کردند: افراد به خاطر دارایی و پول در مسائل اولیه و نیازهای اولیه زندگی ممتاز نشوند و امتیاز پیدا نکنند، مشخص نباشند به‌عنوان انسان برتر در زندگی؛ ما در اسلام اصطلاحی داریم به نام اتراف؛ اتراف این است که افرادی در جامعه، زندگی خود و نیازهای اولیه را از حد نیاز تجاوز دهند.
افرادی که جریان زندگی آنان در یک جریان عیاشانه مرفه صورت می‌گیرد که در نیازهای اولیه زندگی با دیگران تفاوت دارند در اصطلاح فرهنگی اسلامی به‌عنوان مترف خوانده می‌شوند.
آیت‌الله علم‌الهدی به تأکید قرآن بر دوزخی بودن مترفین اشاره کرد و اظهار داشت: در سوره واقعه، پروردگار وقتی سرنوشت اصحاب الشمال را به‌عنوان طبقه ضد خدا و ضد ارزش معرفی می‌کند و می‌فرماید: « وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ»؛ «سَمُومٍ وَ حَمیمٍ»؛ «وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ»؛ «لا بارِدٍ وَ لا کَریمٍ» سرنوشت آنان در سموم و حمیم دوزخ در جایی که به‌هیچ‌وجه آرامش و رفاه نیست، اینان چه کسانی هستند؟ می گوید: «إِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفینَ» این‌ها کسانی هستند که مترفین بودند، یعنی آدم‌هایی که بین آن‌ها و قشر متوسط جامعه ازنظر جریان زندگی و گذران زندگی اولیه با مردم تفاوت دارند.
کسانی که جریان رفاه و عیاشی آنان، آنان را در جامعه ممتاز می‌کند؛ تجاوز از یک مرز هماهنگی زندگی اجتماعی با سایر افراد جامعه این را اتراف می‌گویند و سرنوشت مترفین همان‌گونه که قرآن می‌فرماید در دوزخ در دل عذاب الهی است.
ایشان اضافه کردند: مترفین یک طبقه ضد ارزش در جامعه دینی هستند؛ در مسئله مسکن باید در حد نیاز و در حد احتیاج، البته نه نیازی که در تنگنا قرار گیرد، در یک نیاز معمولی و کفاف، جریان و فرهنگ مسکن باید قرار بگیرد.
تأکید اهل‌بیت (علیه‌السلام) بر تقارن خانه‌ها در جامعه اسلامی
روایتی را ابن عباس از پیامبر (صلوات الله علیه) نقل می‌کند؛ پیغمبر (صلوات الله علیه) فرمودند کسی که خانه‌ای از روی ریا و سمعه بسازد، این خانه تا هفت‌طبقه زمین کنده می‌شود و به‌صورت یک طوقی به گردن او آویخته می‌شود، گردنبند و طوقی که از اطراف آن آتش زبانه می‌کشد و این آدم را با این کیفیت در آتش می‌اندازند.
امام‌جمعه مشهد مقدس در بیان ادامه این روایت، عنوان داشتند: از پیامبر (صلوات الله علیه) پرسیدند بنای ریا و سومعه یعنی چه؟ فرمودند: «خانه را طوری بسازد که بیش از احتیاج و نیازش، خانه را بسازد و با آن خانه به دیگران فخر بفروشد، جریان ثروت و دارایش را در ساخت‌وساز خانه به رخ دیگران بکشد». نگاه به مسکن نگاه بر اساس نیاز است نه نگاه بر اساس تجمل.
ایشان به واکنش امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نسبت به خانه یکی از اصحاب اشاره کردند و بیان داشتند: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بعد از جنگ جمل که در بصره حضور داشتند به ایشان گفتند یکی از شیعیان شما بیمار است و در میان بستر افتاده؛ ایشان برای عیادت علی لبن زیاد به خانه او رفتند، وارد خانه او شدند و خانه‌ای بسیار وسیع و گسترده داشت؛ امیرالمؤمنین به‌مجرداینکه بر بالین او زانو زدند به او گفتند تو شیعه ما هستی و تو وابسته به ما چنین خانه‌ای با این وسعت؟
او گفت شما حق‌دارید با دیدن چنین خانه‌ای تعجب کنید اما من در طول هفته مجالسی می‌گیرد و فقرا و ایتام را بر سر این سفره حاضر می‌کنم و خانه‌ای نیاز دارم که جوابگوی مجالس اطعام من برای مساکین و فقرا باشد؛ ایشان فرمودند اگر برای این کار چنین خانه‌ای را فراهم کردی کار بسیار خوبی کردی که آنان در عرصه زندگی خود را هم‌تراز تو ببینند.
آیت‌الله علم‌الهدی یادآور شدند: اینجا نکته‌ای وجود دارد که ممکن است بعضی‌ها بگویند ما روایت از پیغمبر (صلوات الله علیه) داریم که فرمودند: «من سعادة المرء سعة دار» خانه بزرگ از خوشبختی مرد است؛ یعنی زندگی انسان در یک زندگی آسان و راحت باشد و ازنظر مسکن دچار کمبود نباشد؛ در ادامه آن می‌گویند: «و الزوجة الصالحة»، همسر صالحه نیز سعادت مرد است، نمی‌گویند همسر پولدار و زیبا، می‌گویند همسر صالحه.
بزرگی خانه به‌اندازه همسر صالح بیان‌شده. یعنی انسان همسر صالح داشته باشد و خانه را در حد نیاز تأمین کند.
خانه بیش از حد کفاف، وبال گردن صاحب‌خانه در روز محشر
ایشان ادامه دادند: روایت امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:«کل بناء لیس بکفاف فهو وبال علی صاحبه یوم القیامه»، خانه‌ای که از حد کفاف و اندازه لازم زندگی یک انسان بیشتر است، این خانه روز قیامت برای او وبال و سنگینی است، برای او علامت سؤال است و او در عرصه محشر با داشتن چنین مسکنی مشکل‌دار خواهد شد؛ پس سعه دار تا جایی است که وبال نشود و این‌که در حد نیاز او باشد.
امام‌جمعه مشهد مقدس خطاب به نمازگزاران حرم امام رضا (علیه‌السلام) بیان داشتند: برادران و خواهران، این دید و بینش اسلام در سبک زندگی این است که اختلاف طبقاتی در مردم در عرصه نیازهای اولیه زندگی نباید وجود داشته باشد. دارا بودن دلیل بر این نمی‌شود که خود را تافته جدا بافته از جریان متوسط جامعه قرار دهد.
