فرائد الاصول

استصحاب

دریافت

-3 تقسیم استصحاب به اعتبار شک

بحث ما در باره تقسیم اول استصحاب به اعتبار شک بود که بر دو قسم است:

1-   استصحاب در شبهات موضوعیه جاری میشود چه در موضوع باشد یا در حکم

2-   استصحاب در شبهات حکمیه جاری شود

در اینجا بعضی گفته اند استصحاب در هر دو قسم جاری میشود . بعضی میگویند استصحاب در هر دو قسم جاری نمیشود.

اخباریین قائل به تفصیل هستند .

مرحوم شیخ میفرماید استصحاب در شبهه موضوعیه هم منکر دارد و هم مثبت ، استصحاب در شبهه حکمیه هم منکر دارد و هم مثبت و شاهد مطلب مراجعه به سخنان منکرین و مثبتین است

مرحوم محدث استرابادی: در میان انواع و اقسام استصحابات دو نوع استصحاب هست که  از امور اتفاقی و اجماعی است

1-   استصحاب عدم نسخ_صحابه پیامبر و تابعین_ در جایی که شک میکنند آیا فلان حکم نسخ شده یا نه؟

2-   استصحاب در امور شرعیه مثل استصحاب بقای ملکیت، بقای زوجیت ، بقای عبدیت و امثال ان.....

اگر مثال زدن محدث استرابادی به استصحاب لیل و نهار نبود احتمال میرفت که مأخذ اجماع مرحوم محدث از حیث مانع در باب شک در رافع و شک در مقتضی می بود که آیا مانع وجود دارد یا ندارد

تقسیم دوم استصحاب به اعتبار شک در بقاء(شک به معنی الاعم و شک به معنی الاخص)

هنگامی که انسان نسبت به حکمی در زمان سابق یقین داشته و در زمان لاحق نسبت به آن یقین از چهار حالت خارج نیست

1-   گاهی در زمان لاحق یقین به بقاء یا ارتفاع آن امر پیدا میکند ( شک به معنی الاعم)

2-   گاهی ظن به بقای آن پیدا میکند (ظن نوعی یا شخصی)

3-   گاهی ظن به ارتفاع پیدا میکند

4-   گاهی هم در زمان لاحق مجرّد شک در بقاء است( شک به معنی الاخص متساوی الطرفین)

قسم اول از محل بحث ما خارج است چون در اینجا یقین حجت است

بحث ما در فرض دوم ، سوم و چهارم است

مرحوم شیخ میفرماید:1- بر مبنای حجیت استصحاب از باب اخبار و روایات: استصحاب در هر سه فرض جاری است چون موضع استصحاب در اخبار عدم العلم است و در تمام این فروض عدم العلم هست

2-بر مبنای حجیت استصحاب از باب امارات ظنیه دو صورت دارد: الف) ملاک در جریان استصحاب افاده ظن نوعی و شأنی بدانیم در این صورت استصحاب جاری است

ب) ملاک افاده ظن شخصی به بقاء بدانیم تنها در فرض ظن شخصی به خلاف حالت سابقه استصحبا جاری نیست ولی در فرض ظن فعلی به بقاء استصحاب جاری است