خطبه اول: مسکن ابزار تجملات نیست
مشکلات جامعه با بازگشت به آموزه‌های دینی حل می‌شود/ مسکن ابزار نیاز است نه ابزار نمایش توان اقتصادی
اگر بنا شد که در هزار متر زمین، کاخی ساخته شود و یک آقا، یک خانم، یک بچه و یک سگ زندگی کنند، این نگاه ضد دینی به مسئله مسکن است؛ در نگاه دینی مسکن ابزار نیاز است، ابزار رفاه و تجمل نیست.
خطبه اول، حرم امام رضا (علیه‌السلام)
خطبه اول
دریافت
مدت زمان: 25 دقیقه 46 ثانیه
آیت‌الله علم‌الهدی در خطبه اول نماز جمعه مشهد مقدس در جمع زائران و مجاوران امام رضا (علیه‌السلام) در ادامه بحث سبک زندگی اسلامی، بابیان این‌که کلام ما درباره سبک زندگی اسلامی در مسائل خانواده پایان پذیرفت، گفتند: از این هفته به بعد بحث ما در تداوم سخن و کلام درباره سبک زندگی اسلامی نسبت به سایر مسائل زندگی است؛ آنچه در جریان زندگی خانوادگی به‌عنوان یک چالش به‌حساب می‌آید و از گوارایی زندگی می‌کاهد، مشکلات در زندگی هست و مشکلات، یک سری مشکلات فردی است که افراد برحسب شرایط شخصی زندگانی خود دچار مشکل می‌شوند.
مشکلات جامعه با بازگشت به آموزه‌های دینی حل می‌شود
ایشان ادامه دادند: بسیاری از مشکلات، مشکلات عمومی در یک جامعه است که همه گرفتار آن مشکل‌اند؛ این مشکلات که فراگیر و همگانی است، ریشه آن عدم اجرای سبک زندگی اسلامی در یک بُعد از زندگی اسلامی است که اگر بنا شد ما جامعه دینی داشته باشیم و زندگی مردم بر اساس سبک زندگی اسلامی اداره نشود، در زندگی افراد این مطلب مشکل‌زا هست که این‌ها به‌صورت مشکلات عام و فراگیر به وجود می‌آید و این مشکلات در برنامه‌های مقطعی قابل‌حل نیست مگر این‌که برگردیم و کل جریان زندگی را بر اساس مبنای دینی و سبک اسلامی آن اصلاح کنیم.
یکی از مشکلات ما، مشکل مسکن است؛ مشکل فراگیر و عامی که تمام اجتماع را فراگرفته و تا به امروز هم در ادامه نظام اسلامی دولت‌ها متعدد آمده‌اند و هرکدام برای حل مشکل مسکن برنامه‌هایی را اجرا کرده‌اند و اما وقتی ما امروز را با روز اول انقلاب مقایسه می‌کنیم، نه‌تنها این برنامه‌ها مشکل را حل نکرده است، مشکل مسکن امروز از روز اول بیشتر است.
امام‌جمعه مشهد به بیان علل تبدیل‌شدن مسکن به‌عنوان یک معضل اجتماعیپرداختند و افزودند: علت آن این است که ما در امر مسکن فرهنگ دینی و آموزه اسلامی داریم و چون در این جریان، مسکن نه مدیریت می‌شود و نه انسان‌ها به آن گرایش دارند، لذا مشکل مسکن با برنامه‌های مختلف قابل‌حل نیست؛ این‌که مطابق با توقعات انسان‌ها بخواهیم به عدد انسان‌ها و خانواده‌ها دولت مسکن بسازد و در اختیار بگذارد، بازهم مشکل مسکن حل نمی‌شود.
مشکل مسکن یک مشکل فرهنگی است
تعداد خانه‌ها و مساکنی که وجود دارد در کشور و میزان امکاناتی که به‌طورکلی از سطح جامعه و توسعه اقتصادی کشور وجود دارد در امر مسکن سرمایه‌گذاری شده؛ اگر بخواهیم این سرمایه‌گذاری را به نسبت نیاز به مسکن بسنجیم باید گفت که ما در مسکن کمبودی نداریم.
ایشان اظهار داشتند: باوجود عدم کمبود مسکن، درعین‌حال اساسی‌ترین مشکل زندگانی مردم ما، مشکل مسکن شده بااینکه درصد امکانات سرمایه‌گذاری شده در مسکن در سطح جامعه ما ازنظر توان اقتصادی یک توان خیلی بالایی است و تعداد مساکن هم در شهرها و روستاها به‌اندازه لازم وجود دارد اما چرا مشکل مسکن لاینحل مانده است؟ این مشکل، یک مشکل فرهنگی است و تا این مشکل فرهنگی را حل نکنیم، این مشکل حل نخواهد شد.
در این موضوع دو دیدگاه وجود دارد و ما باید ببینیم که نگاه دینی در سبک زندگی اسلامی نسبت به مسکن کدام نگاه است؛ یک نگاه به مسکن به‌عنوان نیاز است که تنها مسکن عین خوراک و لباس، تأمین نیاز کند و یک نگاه هم نگاه خوش گذارانی و تجمل است.
مسکن ابزار نیاز است نه ابزار نمایش توان اقتصادی
عضو خبرگان رهبری ابراز داشتند: در مسئله غذا و لباس نیز همین‌طور است، انسان گاهی می‌خواهد با لباس و غذا، تجمل و دارایی خود را نمایش دهد، در مسکن نیز این دو نگاه وجود دارد؛ گاهی مسکن به‌عنوان یک سقف بالای سر است تا حریم خود را بپوشانند و زندگانی خانوادگی خود را در زیر یک سقف تشکیل دهند و گاهی مسکن، یک پایگاه رفاه و عیاشی است و مسکن یک جریان جمال و نمایش قدرت و توان اقتصادی زندگی است.
اگر بنا شد که در هزار متر زمین کاخی ساخته شود و یک آقا، یک خانم، یک بچه و یک سگ زندگی کنند، این نگاه ضد دینی به مسئله مسکن است؛ در نگاه دینی مسکن ابزار نیاز است، ابزار رفاه و تجمل نیست؛ اسلام با مسکن به‌عنوان تجمل مبارزه کرده و پیامبر اکرم در دوران ولایت خود در مدینه مقید بودند که فرهنگ مسکن، فرهنگ نشان دادن جمال و زیبایی نشود؛ اگر ما فرهنگ دینی در مسکن داشته باشیم، اصلاً مشکل مسکن در کشور نخواهیم داشت.
ایشان به نوع استفاده از مسکن و توجه به سبک زندگی اسلامی در این خصوص اشاره کردند و عنوان داشتند: درگذشته همین فرهنگ باعث می‌شد که در شهرهای کوچک چنین مشکلی در خانواده‌ها وجود نداشته باشد؛ دختر آن خانواده ازدواج می‌کرد و از خانه می‌رفت و پسر خانواده نیز پس از ازدواج، همسر خود را در همان خانه و در اتاق آقاپسر می‌برد وزندگی خود را تشکیل می‌داد؛ یک خانواده به چند پسر این‌گونه زندگی می‌کردند و در کنار یکدیگر مشکلی نداشتند.
این فرهنگ، از باب نگاه به مسکن به‌عنوان نیاز بود نه به‌عنوان مرکز خوش‌گذرانی و رفاه و مرکز تجمل؛ یک خانواده‌ای آپارتمان دوخوابه دارند، چه اشکالی دارد آقاپسر این خانواده در این اتاق با یک دخترخانم ازدواج کند و زندگی خود را در این اتاق شروع کند و زندگی در زیر یک سقف و یک‌خانه، اگر بنا شد زندگی به این شکل تشکیل شود، یعنی مسکن به‌عنوان یک نیاز، ببینید این مشکل با این فرهنگ حل‌شده هست یا نه؟
آیت‌الله علم‌الهدی به روایتی از انس بن مالک از اصحاب پیغمبر اکرم (صلوات‌الله‌علیه) نقل می‌کند که ایشان در کوچه‌های مدینه قدم می‌زدند، به خانه‌ای رسیدند که صاحب‌خانه، خانه‌ای ساخته بود که بر سقف آن قبه‌ای درست کرده بود م نسبت به خانه‌های مدینه امتیاز داشت؛ پرسیدند این خانه مال کیست؟ گفت فردی از انصار هست، صاحب‌خانه به مسجد آمد و به پیغمبر سلام کرد، پیغمبر روی خود را از او برگرداندند؛ از اصحاب پرسید چرا پیغمبر از من ناراحت‌اند، گفتند پیغمبر به خانه تو برخورد کردند و قبه خانه تو را دیدند و غضب ناک شدند و از تو ناراحت‌اند.
مرد خیلی ناراحت شد و دو کارگر گرفت و کل خانه را خراب کرد، خانه را با زمین برابر کرد؛ گفت من خانه خوب داشته باشم و پیغمبر از من ناراحت باشند؟ به پیغمبر خبر دادند که برخورد شما با صاحب‌خانه باعث شد او خانه خود را خراب کند، فرمودند کار خوبی کرد، هر ساختمانی، هر بنایی، وبال، گناه و خسارت صاحبش است؛ به‌صورت یک توء سنگین به گردن صاحبش است مگر آن مقداری که برای نیازش است.
عضو خبرگان رهبری ادامه دادند: پیغمبر خوشحال شدند که این خانه، خراب شد، اگر پیغمبر این برخورد را نمی‌کردند، باعث می‌شد فرهنگ مسکن در اسلام از بین می‌رفت؛ پیغمبر 7 همسر داشتند و در خانه خود 7 اتاق بود، زندگی خصوصی پیغمبر با همسران خود در این اتاق‌ها خلاصه می‌شد چون بناست نگاه به مسکن، نگاه به نیاز باشد نه رفاه و تجمل؛ برادران و خواهران، مشکل مسکن یک معضل فرهنگی است و باید به این موضع با نگاه فرهنگی عمل کرد.
حجاج در عرفه جمع شده‌اند و برای آنان روز عرفه است، روز عرفه در فرش علی بن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) نشسته‌ایم، برادران و خواهران، این خانه‌ها و زندگی‌ها می‌گذرد، آدم هر جا سکونت کند و زندگی کند، می‌گذرد، باید فکر خانه‌ای بود که آن خانه نمی‌گذرد، در دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام)، امتیاز امروز صحرای عرفات این است که این خیل عظیم مسلمانان از مل مختلف در آن سرزمین جمع شده‌اند، صدای مناجات و ناله از خیمه‌ای می‌شنوید که متعلق به اهل‌بیت پیغمبر (صلوات‌الله‌علیه) است.
شما فردا این دعای عرفه را می‌خوانید؛ در این دعا می‌خوانیم خدایا آمدم در خانه تو شکایت کنم، اینجا غریبم، اینجا خانه من نیست و از اینجا می‌روم اما من از تو شکایت می‌کنم که خانه من دور است، جایگاه ابدی من با من فاصله دارد و نمی‌دانم کجاست، آیا خانه من یک گودال از گودال‌های جهنم است یا باغی از باغ‌های بهشت است؟
آن خانه را باید خودم می‌ساختم اما نتوانستم آنجا را بسازم؛ خدایا آن‌کسانی را که موکّل من کرده‌ای و مأمور من قرار داده‌ای، موجوداتی هستند که از جنس من نیستند، اگر در من اثری از گناه ببینند به من رحم نمی‌کنند و اینجاست که باید خودم را بسازم و خانه را آباد کنم؛ خدایا هرچه هستم و هرکه هستم، آن خانه ابدی را برای من آباد بفرما.
