طعمِ شیرینِ مکر خدا

پروپاگاندا و تحریک احساسات از طریق دروغ نه تنها پایدار نیست بلکه با توجه به زمینه های ذهنیت مردم ایران در مورد آمریکا از یک طرف و مبلغان و دلسوزان نظام اسلامی ایران از طرف دیگر نتیجه معکوس می دهد

نقدی بر مستند VOA در مورد آیت الله علم الهدی

یکی از مهمترین معیارهای موثر بودن، اهمیت جبهه مقابل به یک فعالیت یا حادثه یا شخص خاص است. در رقابت های ارتباطات سیاسی بین الملل، سیستم رسانه ای هیچ گاه نمی خواهد کسی را که در جبهه مقابل خود قرار دارد بزرگ کند، زیرا به هر حال به دام پروپاگاندای معکوس هم گرفتار خواهد شد، هرچند تمام برنامه ریزی ها در جهت منفور سازی شخصیت یا واقعه خاصی طراحی شده باشد. به عنوان مثال، نظام رسانه ای غرب سعی بر بازنمایی منفی شخصیت امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران داشته و دارد[1]، اما امروز گسترش محبوبیت شخصیت امام خمینی حتی در بین غیر مسلمان ها غیر قابل انکار است.

ارتباطات[2] در حداقلی ترین تقسیم بندی، متشکل از فرستنده، پیام و گیرنده است که با تغییرات عصر مدرن و بوجود آمدن مدل های ارتباطی نوین، اجزاء دیگری هم برای آن شمرده اند. مالتزکه(1963) در مدل خود علاوه بر عناصر سنتی اولیه یعنی ارتباط گر، پیام، وسیله و گیرنده به اجزاء دیگری هم پرداخته که یکی از آنها تصور گیرنده از وسیله و تصور او از فرستنده است. در این تصور، تجربه و فضای اجتماعی-فرهنگی گیرنده و فرستنده هم مهم است.[3]

سه شنبه شب گذشته، 25تیر 92، برنامه ای از شبکه ماهواره ای صدای آمریکا VOA برای معرفی آیت الله سید احمد علم الهدی، امام جمعه فعلی مشهد مقدس، به مردم ایران و فارسی زبانان جهان پخش شد. پیام محوری این برنامه بازنمایی تقابل مواضع آیت الله علم الهدی با مردم ایران خصوصا از سال 84 تاکنون در مورد ولایت فقیه و ساختار حکومت است که با نمایش قطعاتی از سخنرانی ها و خطابه های نماز جمعه و مصاحبه های ایشان کامل می شود.

در مورد تصور ایرانی ها از فرستنده، باید گفت که مردم ایران در سی سال گذشته از آمریکا چه خاطراتی دارند؟، ایشان هر چند آمریکا را آنطوری که رسانه ملی ایران منفور می خواند، ندانند، اما هیچ گاه حمایت مستقیم آمریکا از صدام در جنگ هشت ساله، شلیک موشک به هواپیمای مسافربری ایران، بلوکه کردن دارایی های ایران و تحریم های اقتصادی یک جانبه را فراموش نمی کنند. حال چگونه از صدای آمریکا انتظار دلسوزی برای خود را داشته باشند!؟

در ابتدای برنامه، مجری، شهرت آیت الله علم الهدی را در 9دی سال 88 و خطاب قراردادن 3میلیون معترض (به اذعان همه رسانه ها) شرکت کننده در تظاهرات روز 25خرداد 88 تهران، با عنوان بزغاله و گوساله می داند. البته مجری به تاریخ 25خرداد اشاره نمی کند زیرا  بسیاری از مذهبیون جنبش سبز از وقایع روز عاشورای سال88 دفاع نمی کنند.[4]

در پرده دوم، مجری به آخرین موضع امام جمعه مشهد در مورد وقایع مصر اشاره می کند. وی موضع نظام را در قبال شکست انقلاب مصر نبود ولایت و فقاهت در این کشور عنوان کرده و علم الهدی را نادان از سابقه اخوان المسلمین در اسلام گرایی افراطی معرفی می کند. امام جمعه مشهد در خطبه های نماز جمعه 14تیر 92، عدم برآورده کردن خواسته های دینی مصری ها از سوی اخوان المسلمین را موجب شکست حکومت اخوان اعلام فرمود که اتفاقا به رسمیت شناختن قرارداد کمپ دیوید، ارسال نامه به نتانیاهو از سوی مرسی، بستن گذرگاه رفح و مواضع اخیر مرسی نسبت به حزب الله لبنان و سوریه از جمله شواهد تحلیل آیت الله علم الهدی است.

مجری برنامه که به مواضع و حوادث اخیر ضد جهان اسلامی حکومت مرسی هیچ اشاره ای نمی کند، اساسا اسلام خواهی و حکومت اسلامی را در بهار عربی مردود اعلام کرده و آیت الله علم الهدی را به عنوان یکی از بلندگوهای نظام به عنوان تحلیل گر دروغ گو معرفی می کند که از سوی مردم هم مورد تشویق قرار می گیرد. از این قضیه نتیجه می گیرد که چرخه دروغ و فریب 34سال کشور را نگه داشته است!!! در برابر این ادعا فقط می توان به توبیخ های وزارت خارجه آمریکا علیه شبکه های ماهواره ای فارسی زبان در سال 88 اشاره کرد که هزینه- فایده ایشان به شدت منفی است و البته دروغ گویی نتیجه نمی دهد.

در پرده سوم، مجری برنامه، در معرفی امام جمعه مشهد به شجره نامه ایشان که در سایت اختصاصی ایشان قرارداده شده اشاره کرده(شرح زندگی) و با مغالطه خنده آوری نه تنها نسب ایشان تا امام صادق علیه السلام و پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم و حضرت آدم علیه السلام را از لحاظ کمی زیر سوال می برد، بلکه ادعا می کند چون در سایت شجره نامه ذکر شده، پس حتما دیگران را از نسل آدم نمی دانند!!! شاید اقتضای برنامه سازی از سوی صدای آمریکا اینگونه ادعا کردن هم باشد.

در مرور زندگی مبارزاتی آیت الله علم الهدی، از آنجایی که علیه مجاهدین خلق و دکتر شریعتی بعلاوه ضدیت با شاه سخنرانی می کرد، ایشان را قابل تحمل برای ساواک معرفی کرده و استناد این ادعا را عدم جستجوی رژیم شاه برای دستگیری ایشان می داند. این درحالی است که در کتاب خاطرات مبارزات ایشان فرارها و هجرت های گمراه کننده طلبه جوانی به نام سید احمد علم الهدی که معمولا با کمک مردم صورت می گرفت بارها ذکر شده است.(رک: الویری، 1387)

یکی از مهمترین تفاوت های شبکه VOA با BBC در اطلاعات تحقیقی آن ها ست. در این برنامه، مجری علم الهدی را رئیس کمیته منطقه 10 تهران اعلام می کند در حالیکه در کتاب خاطرات که قابل دسترس برای این شبکه هست منطقه 19 ذکر شده و بعد در کنار این دروغ، دروغ دیگری می چیند که مهمترین بازجوها و شکنجه گر های رژیم در منطقه 10 پرورش یافته اند!!!

چینش اطلاعات خاص دروغ که در افکار عمومی به شدت مهم است در کنار چند گزاره صادق که برای همه آشکار است از معروف ترین روش های پروپاگاندای رسانه های غربی است. به عنوان نمونه تقریبا اکثر ایرانی ها می دانند که آیت الله علم الهدی تا قبل از امامت جمعه مشهد، معاون آیت الله مهدوی کنی در دانشگاه امام صادق علیه السلام بود و همچنین از سخنرانی ها و نقش ایشان در هیئت ها و تشکل های مذهبی با خبرند، اما هیچ کس نسبت به فعالیت های اقتصادی ایشان آگاهی ندارد بنابراین برنامه ساز می تواند با شایعه این خلأ را پر کند، به این صورت که ایشان را صاحب یک مرغداری عظیم در گرگان معرفی می کند!!! حال چگونه این خبر دروغ تکذیب شود؟ مثلا در خطبه های نماز جمعه، ایشان اعلام کند که صاحب مرغداری نیست آن وقت همه باور می کنند!!! اصلا چند درصد مردم از صاحبان مرغداری های استان گرگان آگاه هستند که بعد هم تکذیب خبر را باور کنند.

در مهمترین بخش این برنامه، مجری استدلال های آیت الله علم الهدی در مورد مشروعیت حکومت ولی فقیه در سایه توحید، که در مصاحبه با خبرگزاری فارس آمده(7 اردیبهشت 90)، را در تضاد خواست مردم و دیکتاتوری ولایت فقیه معرفی می کند. وی که به نوعی سردرگمی در تبیین استدلال ایشان دچار شده نه تنها به کتاب مهم آیت الله علم الهدی به نام ساختار امت اشاره نمی کند بلکه از حربه کلاسیک پهلوان پنبه در تظاهر به خالی بودن هرگونه استدلال منطقی در طرف مقابل توسل جسته و سیر ولایت از خداوند متعال تا ولی فقیه را پیچاندن مطلب می نامد. به عنوان مثال، آیت الله علم الهدی در یک مصاحبه، اصل ولایت فقیه را تداوم خط امامت معصومین علیهم السلام معرفی می کند که مجری نتیجه می گیرد پس ولی فقیه امام سیزدهم است!!

در بخش بعدی، مجری که به ارائه اطلاعات مشوشی در مورد شیخ مفید و علامه مجلسی بدون توجه به عصر حضور ایشان می پردازد، اعتقاد آیت الله علم الهدی در مورد انقلاب اسلامی را در تعارض با معیشت مردم معرفی می کند. خصوصا اینکه ایشان با مثالی از غذای اشکنه یاد می کنند که می تواند در وضعیت بحرانی کمبود گوشت مرغ جایگزین موقت سیستم غذایی مردم شود. مجری بدون توجه به تحریم های اقتصادی آمریکا و کینه ورزی های بسیاری از شبکه های فارسی زبان غربی این بحران ها را متوجه انقلاب اسلامی ایران دانسته که آیت الله علم الهدی واقعیت را وارونه کرده و آنرا توجیه می کند.

البته در جای جای این برنامه، مجری، حیات افرادی همچون آیت الله علم الهدی را در گرو مردمی می داند که به تشویق ایشان می پردازند، بنابراین توهین به مردم اگر در گذشته پنهان بود هم اکنون هیچ ابایی از آن نمی رود و به نوعی ایشان را دخیل در چرخه دروغ معرفی می کنند.

حربه کهنه دیگر منفی سازی شخصیت در رسانه، همان قطعه قطعه کردن مواضع و سخنرانی هاست. مثلا وقتی ایشان ادعا می کند که مقام معظم رهبری مظهر رسول الله است، توضیحات ایشان در مورد استدلال امام و حکومت اسلامی قطع می شود و صرفا ادعا پخش می شود. در مورد حکم محاربه از سوی حتاکان روز عاشورای 88 هم همین شیوه به کار گرفته می شود. در بخش آخر، چند سکانس متوالی در مورد حجاب و عفاف، رابطه نظام اسلامی با جشن پیروزی صعود تیم ملی ایران به جام جهانی و مساوی بودن عدم شرکت در انتخابات92 با عذاب جهنم بدون استدلالهای منطقی و عقلی ایشان پخش شد که اگر مخاطب واقف به گفته های دیگر آیت الله علم الهدی نباشد قطعا دچار شبهه می شود.

همانطور که اشاره شد، پروپاگاندا و تحریک احساسات از طریق دروغ نه تنها پایدار نیست بلکه با توجه به زمینه های ذهنیت مردم ایران در مورد آمریکا از یک طرف و مبلغان و دلسوزان نظام اسلامی ایران از طرف دیگر نتیجه معکوس می دهد که فرمود: و (یهود و دشمنان مسیح، برای نابودی او و آیینش،) نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش،) چاره‌جویی کرد؛ و خداوند، بهترین چاره‌جویان است.[5] «آل عمران/54»

در پایان خاطر نشان می سازد، سایت شخصی آیت الله علم الهدی ارائه کننده متن اصلی خطبه ها، مواضع، مصاحبه ها و عقاید ایشان بوده و آماده پاسخ گویی به هر سوال و پرسشی در مورد ایشان است. خاطر نشان می شود آدرس وبگاه آیت الله علم الهدی alamolhoda.net می باشد.