بستر تربیتی در کلام پیامبر ^{(صل الله علیه)} برای دختر و پسر یکسان است

بچه باید تا سن 21 سالگی مورد تربیت پدر و مادر قرار بگیرد، صرف این‌که پسری در سن 18 سالگی ازدواج کرد و بچه‌دار شد یا دختری که در 14 سالگی ازدواج کرد و بچه‌دار شد، پدر و مادر نباید نسبت به او بی‌تفاوت باشند و تا سن 21 سالگی نسبت به تربیت او به‌عنوان فردی که مسؤولیت یک خانواده را به عهده گرفته است، موردتوجه قرار گیرد.

خطبه اول، حرم امام رضا ^{(علیه‌السلام)}

خطبه اول

دریافت

آیت‌الله علم‌الهدی در خطبه اول نماز جمعه این هفته مشهد مقدس در حرم امام رضا ^{(علیه‌السلام)} در ادامه بحث تربیت فرزند در چارچوب آموزه‌های اسلامی، به شیوه‌های مختلف تربیتی اشاره کردند و گفتند: آنچه در این عرصه مهم است، فصل‌بندی تربیت فرزند است، انسان از لحظه‌ای که متولد می‌شود، یک عنصر پویا و فعال است و لذا در هر مقطعی در دوره زندگی، روشی را باید برای او اتخاذ کرد و برخورد ویژه‌ای داشت.

ایشان ادامه دادند: وجود اقدس پیامبر ^{(صلوه الله علیه)} در یک فرمایش راهبردی در مسئله تربیت فرزند، بستر زمانی برای تربیت فرزند را 21 سال تعیین کرده‌اند، کفالت و مسؤولیت پدر و مادر تا زمانی که به‌صورت یک جوان 21 ساله برسد از دیدگاه پیغمبر اکرم ^{(صلوه الله علیه)}، این زمان، زمان تربیت است؛ این 21 سال از زبان پیامبر ^{(صلوه الله علیه)} به سه بخش و سه فصل تقسیم‌شده است که باید در جریان تربیت، این سه فصل را در نظر بگیریم و توجه کنیم.

تریبت فرزند در سه دوره 7 ساله صورت می گیرد

امام‌جمعه مشهد مقدس، فصل اول تربیت فرزند را 7 ساله اول دوره طفولیت دانستند و افزودند:فصل دوم  از 7 سالگی تا 14 سالگی است و فصل سوم از انتهای 14 سالگی تا 21 سالگی است و در هر دوره از این سنین، نوع برخورد متفاوت است؛ پیامبر ^{(صلوه الله علیه)} در پیام خط‌ساز خود تحت سه عنوان موقعیت بچه را مشخص کرده‌اند و تقریباً نظام برخورد با فرزند در تربیت معلوم می‌شود.

پیغمبر ^{(صلوه الله علیه)} در خصوص تربیت فرزندان می‌فرمایند: «اَلْوَلَدُ سَیِّدٌسَبْعَ سِنینَ، وَ خادمٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ»؛ بچه تا 7 سال امیر شماست، برخورد با او به عنوان یک صاحب فرمان و امیر است، یعنی آنچه خواسته او است باید اجرا شود، در برابر خواسته بچه تا 7 سالگی نبایستی مقاومت کرد تا برسد به این‌که تا هفت‌سالگی بچه را امرونهی کرد، اگر چیزی خواست باید در برابر او مطیع بود و فرمان‌برداری کرد.

ایشان به نوع برخورد با فرزند در این مرحله تربیتی اشاره کردند و اظهار داشتند: آنجایی که بچه خواسته‌ای دارد که برخلاف مصلحت بهداشتی و امنیتی او است باید برای او خواسته سازی کرد، بایستی خواسته‌اش را عوض کرد و یک خواسته‌ای که برای او صلاح بیشتری دارد، جایگزین خواسته غیرمصلحتی او شود. باید خواسته قوی‌تری برای او به وجود بیاورند و از خواسته غیر صالح اولیه‌اش دست بردارد.

آیت‌الله علم‌الهدی به مرحله دوم تربیت فرزند اشاره و تصریح کردند: «... وَ خادمٌ سَبْعَ سِنینَ...» دوره‌ای که باید کاملاً مراقب او بود از 7 سالگی تا 14 سالگی است، باید برخورد با یک زیرمجموعه تحت فرمان با بچه 7 ساله و 14 ساله شود، رفتاری که موجب افراط در محبت و لوس شدن او می‌شود به‌عنوان یک خطر قطعی در مسیر تربیت فرزند مطرح است، امام باقر ^{(علیه‌السلام)} فرمودند: «بدترین پدرها آن است که خوبی و محبت به بچه، او را به مرحله افراط برساند».

برخورد خشن با فرزند او را به محبت پدر و مادر بدبین می‌کند

درعین‌حال برخورد تربیتی در این 7 سال برای کودک با خشونت نباید صورت بگیرد، جریان کتک در هر مقطع سنی برای بچه، بچه را ازنظر عشق و عاطفه پدر و مادر به او بدبین می‌کند. وای به‌روزی که فکر کند پدر و مادر او را نمی‌خواهد، پدر و مادر باید یک هیبت و صلابتی برای بچه ایجاد کنند که این هیبت مانع انجام رفتارهایی از سوی این بچه کنند؛ بچه باید بداند اگر رفتاری انجام داد که رضای پدر و مادر در آن نیست، او باید بداند اگر حرکت خلافی انجام داد، موقعیتش در خانواده به خطر می‌افتد.

ایشان ادامه دادند: «...وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ» برخورد با بچه، برخورد یک صاحب‌نظر، صاحب نقش و یک مشاور در زندگی است، کسی که نظرش در زندگی خیلی مؤثر است و عمده چیزی که نقش وزیر بودن بچه را در سن 14 تا 21 تأمین می‌کند، مسؤولیت دادن به بچه‌هاست. بخشی از کارهای خانه هم در عرصه مدیریت و اجرا به آقازاده 16 ساله و دخترخانم 17 ساله بدهند و نقش وزیر بودن را در این مقطع سنی رعایت کرد.

عضو مجلس خبرگان رهبری به واکنش امام سجاد^{(علیه‌السلام)} در مواجهه با تربیت ناصحیح یک پدر، ابراز داشتند: امام باقر ^{(علیه‌السلام)} فرمودند: پدرم امام سجاد ^{(علیه‌السلام)} به مردی برخورد کرد که پسرش خود را به ساعد پدر آویزان کرده بود به حالت لوسی و بی‌تربیتی،  پدرم از این آدم آن‌قدر بدشان آمد که تا از دنیا رفت، با او صحبت نکردند؛ این است آدمی که نسبت به تربیت فرزندش لاابالی و بی‌باک است.

آیت‌الله علم‌الهدی به تربیت این فرد اشاره کردند و اضافه کردند: بچه جوری زندگی می‌کند که بابا ازنظر بچه هیبت و صلابت ندارد، نکته‌ای که در این فرمایش پیامبر اکرم قابل‌توجه است، این است که پیامبر در فرمایش خودبین دختر و پسر فرق نگذاشته‌اند، بستر تربیتی فرزند تا سن 21 سالگی به‌طور یکسان تعریف شد درحالی‌که در فرهنگ قبل، دختران در عرصه بلوغ و رشدی که داشتند ازدواج می‌کردند و خانه‌دار می‌شدند؛ دختر 21 ساله و بیست‌وچندساله چه‌بسا چندین فرزند داشت.

بچه باید تا سن 21 سالگی مورد تربیت پدر و مادر قرار بگیرد تا سن 21 سالگی، صرف این‌که پسری در سن 18 سالگی ازدواج کرد و بچه‌دار شد یا دختری که در 14 سالگی ازدواج کرد و بچه‌دار شد، پدر و مادر نباید نسبت به او بی‌تفاوت باشند و تا سن 21 سالگی نسبت به تربیت او به‌عنوان فردی که مسؤولیت یک خانواده را به عهده گرفته است، موردتوجه قرار گیرد.

مشکل امروز خانواده‌ها، ارتباط جوانان با پدر و مادر است

ایشان یادآور شدند: مشکلی که امروز در خانواده‌ها داریم مسئله ارتباطات جوانان بعد از رشد و زندگی خانواده یکدیگر است، پدر و مادری که پیر می‌شوند و فرسوده می‌شوند، فرزندان نسبت به آن‌ها احساس مسؤولیت نمی‌کنند زیرا از شاخسار خانوادگی زود جداشده‌اند.

آیت‌الله علم‌الهدی بابیان این‌که اگر ارتباط فرزند با پدر و مادر تا 21 سالگی حفظ شود، نسبت به آنان احساس مسؤولیت می‌کند، تأکید کردند: اگر چنین شد، آن روزی که پدر و مادر فرسوده شدند و پیر شدند و نیاز به کمک پیدا کردند، خودش را کنار نمی‌گیرد؛ کسی که تشکیل خانواده می‌دهد و استقلال و رشد در زندگی پیدا می‌کند، حتماً باید در کفالت پدر و مادر احساس مسؤولیت داشته باشد و لازمه آن استمرار تربیت تا سن 21 سالگی از سوی پدر و مادر است.