خطبه اول ـ ارتکاب گناه همچون خراشی است که به دست شما وارد شود، درد و سوزش آن باقی می‌ماند اما این اثر را که عوارض لغزش است را خدا می‌پوشاند.

به گزارش Alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه این هفته، 20 اسفند در حرم امام رضا ^{(علیه‌السلام)}، با بیان این که کلام ما در تفسیر این جمله دعای امام سجاد ^{(علیه‌السلام)} «إِلَهِی إِنْ أَخَذْتَنِی بِجُرْمِی أَخَذْتُکَ بِعَفْوِکَ وَ إِنْ أَخَذْتَنِی بِذُنُوبِی أَخَذْتُکَ بِمَغْفِرَتِکَ وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّی أُحِبُّکَ» بود، اظهار کرد: بحث درباره جمع بین گناه و خدادوستی بود، آیا امکان دارد عشق به ذات مقدس حق و خدادوستی با گناه در زندگانی انسان جمع بشود؟

ایشان ادامه داد: طبیعتاً سخن در این مسئله و بیان جواب این سؤال به دو مقدمه احتیاج داشت، اول این که خدادوستی یعنی چه و دوست داشتن خدا چه نوع محبتی است و نکته دوم این که گناه چیست؟ ماهیت گناه را بفهمیم، ماهیت خدادوستی را هم بفهمیم و آن‌وقت بحث کنیم که دوست داشتن خدا با گناه قابل‌جمع است یا نه؟

دو شکل گناهی که انسان مرتکب می‌شود

آیت‌الله علم‌الهدی با بیان این که گناه به دودسته تقسیم می‌شود، عنوان کرد: گناهان انسان بر دو قسم است، اول، لغزش‌هایی است که در عین خدادوستی و محبت به پروردگار و خداباوری از ما سر می‌زند، انسان با همه خداباوری و خدادوستی‌اش در چنگال توده‌ای از غرایض، شهوات و نفسانیات و بخش عمده‌ای از حوادث و موقعیت‌های خاص زندگانی مادی است.

ایشان، غفلت از خدا و ارتکاب گناه را اولین شکل گناه در انسان عنوان و خاطرنشان کرد: هجوم حوادث زندگی و فوران گرایش‌های نفسانی که در انسان وجود دارد، گاه باعث غفلت شود و در رسیدن به نقطه گناه، فراموش کند گناه است و در محضر ذات اقدس پروردگار است و خدا او را می‌بیند و در عین این که باورمند نسبت به خدا است، گناه از او سر بزند؛ در منطق فرهنگی اسلام از این نوع گناه تعبیر به «بعثر» به معنای لغزش کردن می‌شود.

آیت‌الله علم‌الهدی ادامه داد: این شکل گناه همچون آدمی است که در راه مستقیم قدم برمی‌دارد، جاده هم هموار است اما سکندری می‌خورد و گاهی با یک نوک پا گرفتن با سر به زمین می‌آید، گناه را در یک جریان غریزی به یک شهوت اجابت می‌کند، به یک تمایل نفسانی خودش جواب مثبت می‌دهد و ناگهان یادش می‌آید که در محضر خداست و خدا او را می‌بیند، پشیمان می‌شود، نادم و از خدا شرمنده می‌شود که چه غفلتی از من سر زد.

حُب مال و مقام، عامل بروز و ارتکاب گناه

ایشان، نوع دوم ارتکاب گناه را ناشی از نبود خداباوری یا فوران حب مال و مقام عنوان کرد و گفت: نوع دوم گناه این است که اصلاً خدا را باور ندارد یا باورمندی‌اش نسبت به خدا ضعیف است یا فوران حب مقام، حب مال، ثروت‌اندوزی و قدرت‌یابی‌اش آن‌قدر بالا می‌گیرد که در عین علم به گناه و نافرمانی به خدا در مقام موضع‌گیری در برابر خدا قرار می‌گیرد.

آیت‌الله علم‌الهدی به انحراف از مسیر الهی به‌واسطه دنیادوستی و حب دنیا اشاره و عنوان کرد: عبدالملک مروان کسی بود که پیش از به خلافت رسیدن در میان مردم به‌عنوان «کبوتر مسجد» معروف بود، وقتی پدرش به درک رفت و تصمیم گرفتند به‌عنوان ارکان دولت بنی مروان با عبدالملک به‌عنوان خلیفه بیعت کنند، او را نیافتند، در مسجد او را مشغول عبادت پیدا کردند و خبر مرگ پدرش مروان حکم را به او دادند؛ وقتی بنی مروان با او بیعت کردند، قران را بست، مقابل قران ایستاد و گفت دیگر من از تو جدا شدم و با تو کاری ندارم، عبدالملک عنصر پلیدی شد که یک روز به وزیرش گفت که من یک حالی پیدا کردم اگر به کسی احسان کنم، ضعف نفس خودم می‌دانم و اگر بی‌گناهی را بکشم، از کشته شدن او لذت می‌برم.

«جرم»، اولین مرحله ارتکاب گناه از روی غفلت

ایشان، «جرم» را اولین مرحله ارتکاب گناه از روز غفلت دانست و ادامه داد: گاهی آدم در مسیر دشمنی و موضع‌گیری در برابر خدا قرار می‌گیرد که قسم دوم گناه است، کدام‌یک از اقسام گناه با محبت خدا جمع شدنی است؟ قسم اول دو عنوان دارد، عنوان اول عنوان جرم است، درست است پایش لغزید و نفسانیات او را محاصره کردند، او جرم انجام داده است؛ خداوند متعال به بندگان دلداده خودش وعده داده جرم آنان را عفو کند و از جرمشان در گذرد.

عضو خبرگان رهبری اظهار کرد: مولا علی ^{(علیه‌السلام)} در مناجات خودشان عرضه می‌دارند «إلهی اُفَکِّرُ فی عَفوِکَ فتَهونُ عَلَیَّ خَطیئَتی»، خدایا وقتی از لغزش‌هایی که انجام داده‌ام، می‌لرزم، می‌ترسم و وحشتم می‌گیرد اما آنجایی که به یاد وعده عفو تو می‌افتم که وعده عفو دادی، بنده‌ای که رابطه‌اش را با تو به هم نزده، رگه اتصالش با تو پروردگار برقرار است، آدمی که بنده‌ات است و به ربوبیت تو باور دارد، وعده عفو دادی، گفتی ناراحت نباش، رابطه‌ات را با من حفظ کن تا در لحظه آخر تو را عفو کنم.

عوارض گناه همیشه به دنبال انسان است

ایشان افزود: عنوان دوم این لغزش‌ها، عنوان «ذنب» به معنای دنباله است، گناهی که من می‌کنم ولو این که لغزش است، آثاری دارد، رابطه من را با خدا ضعیف می‌کند، رنگ خدایی بودن را از درون من کم می‌کند، درون من قساوت ایجاد می‌کند و سهل‌انگاری در عبودیت و بندگی خدا در من ایجاد می‌کند؛ آدمی که در عین خواب و لذت‌بخش، از جا می‌جنبیدم و با یک ارحم‌الراحمین راه می‌افتادم که وقت نافله و تهجد است، وقتی گناه کردم، دیگر توفیقات من کم می‌شود، این اثر گناه است.

آیت‌الله علم‌الهدی با بیان این که خداوند، عوارض لغزش را با مغفرت خود می‌پوشاند، گفت: جرم بی‌اثر نیست همچون خراشی که به دست شما وارد شود، اثر خودش را دارد، یا فهمیده و یا نفهمیده این خراش ایجاد شده اما درد و سوزش آن می‌ماند؛ این اثر را مغفرت خدا شامل می‌شود، یعنی عوارض لغزش را خدا می‌پوشاند.

ایشان اضافه کرد: امام سجاد در دعای ابوحمزه ثمالی به درگاه خدا عرضه می‌دارد «أَنَا أَسْأَلُکَ مَا لا أَسْتَحِقُّ»، خدایا آنچه امشب من از تو می‌خواهم مستحق من نیست، «وَ أَنْتَ أَهْلُ التَّقْوَی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ» ولی تو هم اهل تقوا و هم اهل مغفرت و آمرزش هستی، «فَاغْفِرْ لِی» آثار گناه و لغزش مرا بپوشان، «وَ أَلْبِسْنِی» خدایا، وقتی مرا وارد قبر می‌کنند، عوارض این لغزش‌ها به سراغم نی آیند، وقتی نکیر و منکر به سراغ من می‌آیند، همه این بدی‌ها را در پیشانی من می‌بینند، «مِنْ نَظَرِکَ ثَوْبا یُغَطِّی عَلَیَّ التَّبِعَاتِ» خدایا به من نگاهی کن و با این نگاه لباسی به من بپوشان که فرشتگان تو این علائم را در من نبینند، «وَ تَغْفِرُهَا لِی» بعد هم همه را بپوشان.

این بحث در نوع اول گناه بود و بحث در نوع دوم گناه ان‌شاءالله برای هفته آینده.