خطبه اول ـ پروردگار، انسان‌ها را برای رحمت آفریده است تا رشد پیدا کنند و به نقطه خدا گونگی برسند اما ازآنجاکه کمال انسان، کمال ارادی است و قهری نیست، اراده او در این کمال دخالت می‌کند و نتیجه نهایی می‌شود «عده‌ای را ما آمده دوزخ کرده‌ایم».

به گزارش Alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه این هفته، اول بهمن‌ماه در حرم امام رضا ^{‌(علیه‌السلام)}، با بیان این‌که کلام ما در خطبه اول درباره ویژگی‌های انسانی بر اساس معرفی آیات قرآن و آموزه‌های دینی بود، اظهار کرد: در مورد نهایت و نتیجه زندگی انسان در این دنیا، ما دو آیه در قرآن داریم که ظاهر این دو آیه با هم متعارض است؛ در سوره مبارکه اعراف آیه 179 می‌فرماید: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ» و در سوره مبارکه هود آیه 119 می‌فرماید: «إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ...».

ایشان ادامه داد: خداوند در آیه اول می‌فرماید «عده‌ای را ما آمده دوزخ کرده‌ایم»، معنای آن این است که سرنوشت این‌ها دوزخی است، برحسب اراده پروردگار و تصمیم خداوند، «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ...»، بسیاری از جن و انس را ما آماده دوزخ و جهنم کردیم؛ در آیه سوره مبارکه هود می‌فرماید « وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ»، خدا انسان‌ها را برای رحمت خودش آفریده است؛ اگر انسان‌ها برای رحمت خدا آفریده‌شده‌اند، پس چطور از این انسان‌ها افرادی را خدا آماده دوزخ کرده، آن‌هم افراد زیادی برای دوزخ و جهنم آماده‌شده‌اند.

دو مقصد «ارادی و کمالی» و «نهایی» برای فعالیت‌های انسان وجود دارد

آیت‌الله علم‌الهدی با بیان این‌که مقصد فعالیت‌های انسان، دو مقصد است، عنوان کرد: اصولاً مقصدی که انسان در افعال خود دارد، دو مقصد است، یک مقصد ارادی و کمالی است و یک مقصد نهایی و نتیجه؛ ابتداً این مسئله به ذهن ما می‌آید که اصولاً برای سرنوشت ما خودمان تصمیم می‌گیریم یا خدا برای ما تصمیم می‌گیرد؟ سرنوشت بهشتی شدن و جهنمی شدن دست ما، اراده ما و فعل ما است یا به خدا مربوط است و اراده ما دخالتی ندارد؛ اگر اراده ما دخالت دارد، چرا خدا می‌فرماید: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ...» و اگر اراده و مشیت خدا نقش دارد در جهنمی شدن و در سرنوشت ما، پس ما مجبور به این سرنوشت هستیم و دیگر تکلیف برای ما در این دنیا معنی ندارد.

ایشان افزود: باید توجه کنیم که ما به‌عنوان مخلوق خدا و خلقت خدا به‌عنوان فعل پروردگار، دو مقصد داریم، یک مقصد کمالی و ارادی و یک مقصد نهایی؛ این مطلب در قالب یک مثال بهتر تبیین می‌شود؛ زارعی که در یک زمین زراعت می‌کند، بذر می‌پاشد و در پرورش این زراعت زحمت می‌کشد، دو مقصد دارد، کی مقصد کمالی و ارادی و یک مقصد نهایی.

گاهی انسان با فعل اختیاری خود، مقصد رحمانی فعل خداوند را تغییر می‌دهد

امام‌جمعه مشهد مقدس به بیان مثالی پیرامون دو مقصد فعالیت انسان پرداخت و گفت: مقصد کمالی و ارادی او این است که این زراعت محصول بدهد، در مقابل هر یک دانه، هفت خوشه بروید و در هر خوشه صد دانه باشد، یک بر هفت‌صد از این بذر بهره‌برداری کند و محصول برداشت کند اما آیا همه زراعت‌ها به این نتیجه می‌کند؟ اراده زارع برداشت محصول از این زراعت است اما گاهی دانه در زیرزمین می‌پوسد، زراعت توسط چهارپایان چریده می‌شود، در زیر پای حیوانات این زراعت له می‌شود، سموم داخل خاک، زراعت را از بین می‌برد، وجود حشرات و آفاتی که در طول رشد این زراعت بر او عارض می‌شود، این زراعت را می‌خشکاند و نابود می‌شود، آقایی که به قصد برداشت محصول اینجا زراعت کرده، برداشتی نمی‌کند، مقصد نهایی و نتیجه ضد مقصد ارادی و کمالی است.

ایشان خاطرنشان کرد: دقیقاً همین دو مقصد در فعل خداست، ذات مقدس پروردگار انسان‌ها را برای رحمت آفریده است، آیه 119 سوره مبارکه هود می‌فرماید انسان‌ها را برای رحمت آفریدیم؛ انسان را خلق کرده، در یک بستر 70 ساله و 80 ساله در بستر ارادی خود حرکت کند، رشد پیدا کند و به نقطه خدا گونگی برسد در یک زندگانی ابدی متکامل در تقرب الهی در تمام وجود و طبیعت حاکم بشود، آدم را برای این خلق کرده اما برای این‌که این آدم کمالش، کمال ارادی است و قهری نیست، چون اراده او در این کمال دخالت دارد، نتیجه نهایی می‌شود «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ...».

مخلوق جهنمی، سه عضو چشم، گوش و دل را از دست می‌دهد

آیت‌الله علم‌الهدی تصریح کرد: این‌که خدا می‌گوید ما آماده کردیم، یعنی قوانین طبیعت و جریانات طبیعی عالم خلق، اختیاراتی که به آدم دادیم که با اراده خودش پیش برود و دنبال میولات و نفسانیات را بگیرد، باعث می‌شود اینی را که ما آفریدیم برای رحمت، بنا به اختیارات خودش آماده شود برای جهنم؛ این مخلوق جهنمی سه خصوصیت دارد، سه عضو او از کار می‌افتد، وقتی سرنوشت این عنصر جهنمی شد، دیگر عضو چشم، گوش و دل او کار نمی‌کند، « لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها».

ایشان افزود: از کار افتادن این سه عضو به این شکل است که در حقیقت دل از کار می‌افتد اما از کار افتادن دل از طریق از کار افتادن چشم و گوش است، چشم را خدا تنها برای این‌که آسمان و زمین و سبزه و موجودات و دیگران را ببیند، نیافریده، این چشم را خدا در من آفریده است، در ضمن دیدنی‌ها، جریان‌های مفید در کمال خودم را به مغز خودم منتقل کنم، از آنجا وارد دل بشود و بر اساس این دیدن، دل تصمیم بگیرد.

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی ادامه داد: این گوش را خدا برای من نیافریده که فقط امواج صوتی را بشنوم، این گوش را آفریده که در لابه‌لای این امواج صوتی، تذکرات را بشنوم، بیدارباش‌ها را توجه کنم، هشدارهای اولیاء خدا را به مغز منتقل کنم، از عقل به دل برسد و دل برحسب آن عمل کند، پس این چشم و گوش‌اند که به دل درک و شناخت می‌دهند و منشأ اراده و تصمیم دل هستند؛ اگر چشم و گوش منشأ اراده دل هستند.

چرا خداوند در قرآن، دل را مقدم بر چشم و گوش قرار داده است؟

ایشان با بیان این‌که اصل سرنوشت‌ساز انسان، دل است، گفت: اگر چشم و گوش ابزار دل هستند، باید در آیه قرآن اول چشم و گوش را جلو می‌انداخت و بعد دل را می‌گفت اما در آیه قرآن اول دل آمده و بعد چشم و گوشی که ابزار دل هستند آمده؛ دو علت دارد، علت اول این‌که اصل‌کاری دل است، دل است که می‌خواهد، تصمیم می‌گیرد و اراده می‌کند؛ اصل در همه جریان‌های تکاملی انسان که ما را در مسیر خدا گونگی پیش می‌برد، دل است لذا دل مقدم بر چشم و گوش شده.

آیت‌الله علم‌الهدی افزود: جهت دوم این‌که گاهی اوقات، کوری چشم و کری گوش از دل نشأت می‌گیرد، دل چیزی می‌خواهد که برحسب آن، چشم و گوش آدم هم همان‌طور می‌بیند و می‌شنود پس این کوری چشم و کری گوش منشأش انحراف در دل است، اشکال در خود دل است؛ هم دل اصل‌کاری است که اگر او فاسد شد، همه‌چیز از بین می‌رود؛ هم این‌که چشم و گوش هم دل تصرف می‌کند به کوری و کری و ناشنوایی می‌کشاند لذا اول خدا دل را گفته.

ظرف حضور خداوند در زمین، دل‌های مؤمنان است

ایشان با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم، ادامه داد: وجود اقدس پیغمبر اکرم در حدیثی می‌فرمایند: « إنَّ للّه تعالى فی الأرضِ أوانِیَ ، ألا و هِی القُلوبُ  و أصلَبُها ؛ أرقُّها للإخوانِ، و أصفاها مِن الذُّنوبِ ، و أصلَبُها فی ذاتِ اللّه»، مردم، بدانید خدا در زمین ظرف‌ها و جایگاه‌هایی دارد؛ خدا که جسم نیست در ظرف بگنجد، ظرف هرچه هست محدود است و خدا نامحدود است؛یعنی آن تجلیات پروردگار ظرف لازم دارد، باید به یک حقیقت انعکاس پیدا کند و آنجایی که جایگاه تجلی خدا هست دل انسان‌هاست و جز در دل انسان‌ها ذات مقدس حق در هیچ حقیقتی تجلی ندارد؛ تجلی حق دارای ظرف‌هایی است که این ظرف ها، دل‌هاست.

عضو مجلس خبرگان رهبری عنوان کرد: «... فَأحَبُّها إلَى اللّهِ، أرَقُّها و أصفاها و أصلَبُها »، در آن ظرف ها، آن ظرفی را که خدا بهتر می‌پسندد برای تجلی خودش، سه خاصیت دارد، نازک‌ترین، منعطف‌ترین، پاک‌ترین و شفاف‌ترین دل‌هاست و دلی که سخت‌ترین دل‌هاست؛ از پیامبر پرسیدند چگونه می‌شود هم نازک‌ترین دل‌ها باشد و هم سخت‌ترین دل‌ها؟ فرمودند «... أرقُّها للإخوانِ...»، این دل از نظر ترحم به دیگران، توجه به دیگران و رسیدگی به دیگران، نازک‌ترین و منعطف‌ترین دل است.

ایشان یادآور شد: امیرالمؤمنین ^{‌(علیه‌السلام)} در یک روز در جنگ نهروان، 4 هزار انسان منحرف را می‌شکند اما در مقابل اشک چشم یک بیوه‌زن که می‌خواهد آذوقه برای خانواده ببرد، علی شروع می‌کند گریه کردن و اشک باریدند «و أصفاها مِن الذُّنوبِ»، پاک‌ترین دل‌ها از گناه.

آغاز حرکت به سمت گناه، تمایل دل به انجام گناه است

آیت‌الله علم‌الهدی با بیان این‌که در ارتکاب گناه، ابتداً دل به انجام آن تمایل دارد، گفت: برادران، این من و تو نیستیم که حرام انجام می‌دهیم، من و تو نیستیم که معصیت خدا می‌کنیم، این دل ما هست، اول دل می‌رود به‌طرف گناه، دل به گناه میل می‌کند، شیطان در برابر دل گناه را زینت می‌دهد، این گناه تا در دل شکل نگیرد، در دست‌وپا و چشم و گوش من و تو ظاهر نمی‌شود؛ مبدأ و خواستگاه گناه دل است، پاک‌ترین دل‌ها از گناه، ظرفی است که خدا بهتر می‌پسندد.

ایشان عنوان کرد: «... و أصلَبُها فی ذاتِ اللّه»، و سخت‌ترین دل‌ها در ذات خدا؛ آنجایی که پای خدا وسط می‌آید، این دل انعطاف نداشته باشد، برخلاف رضای خدا جای دیگر منعطف متمایل نباشد، هیچ‌چیز نمی‌تواند دل را از خدا منحرف کند، هیچ‌چیز نمی‌تواند برخلاف رضای حق دل را جای دیگر متمایل کند، پای خدا که هست، دل سفت‌وسخت می‌ایستد و تحت تأثیر هیچ آموزه‌ای قرار نمی‌گیرد و از هر سنگی سخت‌تر و محکم‌تر است، پیغمبر فرمودند این دل، محبوب‌ترین و پسندیده‌ترین ظرفی است که ذات مقدس حق برای تجلی خودش انتخاب خواهد کرد.

ویدئو خطبه اول

دریافت
مدت زمان: 23 دقیقه 34 ثانیه