خطبه اول ـ بهشتی وقتی در بهشت قرار گرفت، آن‌جا صاحب ولایت تکوینیه است یعنی هرچه بخواهد، خواسته‌اش بدون چون‌و‌چرا اجرا خواهد شد.

به گزارش alamolhoda.com، آیت‌الله علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه اول نماز جمعه مشهد که در جوار بارگاه منور رضوی برگزار شد، به ادامه بیان نکات تفسیری سوره مبارکه انسان پرداخت.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی گفت: کلام ما در خطبه اول، درباره تیبیین انسان الگویی قرآن، تفسیر آیات مبارکه سوره انسان بود و سخن ما در این آیه بود (که) «وَ دانِیهٍ عَلَیهِم ظِلالُها وَ ذُلِّلَت قُطُوفُها تَذلیلاً». در مقدمه تفسیر مباحث و مطالب این آیه، هفته گذشته به دو نکته اشاره شد. نکته اول این که بهشت کانون زندگی کامل انسان است؛ هم زندگی جسمانی و مادی و هم زندگی روحانی و معنوی.

وی ادامه داد: نکته دوم این بود (که) زندگانی کامل چه از نظر زندگی جسمانی و مادی، چه از نظر زندگانی روحانی و معنوی در آن نقطه‌ای است که همه خواسته‌های انسان اعم از خواسته‌های نفسانی و غریزی و خواسته‌های فطری اجرا بشود و بنابراین بهشت جایگاه اجرای همه خواسته‌های وجودی یک انسان است و این نکته را خداوند متعال در قرآن کریم اشاره می‌کند (که) «فِیهَا کلّ مَا تَشْتَهِیهِ الأنْفُسُ وَتَلَذُّ الأعْیُن» (یعنی) در بهشت هر چیزی است که نفس‌ها بخواهند. آن‌چه بخواهند و اراده کنند در بهشت قابل تحقق و قابل وجود است. خواسته‌های انسان‌ها اجرایی می‌شود.

«ولایت تکوینیه» نقطه کمال عبودیت پروردگار است
آیت‌الله علم‌الهدی افزود: اصولا اجرای خواسته، این که هر موجودی هرچه خواست و هرچه اراده کرد، به صرف اراده و خواسته‌اش به وجود بیاید، این همان ولایت تکوینیه است. یعنی این انسان به خاطر کمالی که در اطاعت و عبودیت پروردگار پیدا کرده، بر تکوین، بر ساختار جهان و موجودات ولایت پیدا می‌کند. نکته‌ای را که در حدیث قدسی در هفته گذشته عرض کردم که خدا می‌فرماید «عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی کما أنی حی لا أموت فأجعلک حیا لا تموت و کما أنّی إذا أردت أن أقول لشیءٍ کن فیکون فجعلتک کذلک» (یعنی) بنده من اطاعت مرا بکن تا تو را مَثَل خودم قرار دهم. همچنان که من یک زنده ابدی هستم، تو را هم زنده ابدی و دائمی قرار دهم و همچنان که اگر من اراده کنم چیزی وجود پیدا کند، اراده تو را هم عامل ایجاد و سازنده قرار بدهم که این همان ولایت تکوینیه است.

امام جمعه مشهد مقدس تأکید کرد: بهشتی وقتی در بهشت قرار گرفت، آن‌جا صاحب ولایت تکوینیه است یعنی چون به نقطه کمال عبودیت و اطاعت حق رسیده است، ولایت تکوینیه را پیدا می‌کند. خواسته‌اش شدنی است. هرچه اراده کند، اراده او عامل تحقق است و هرچه بخواهد، خواسته‌اش بدون چون‌و‌چرا اجرا خواهد شد. این خاصیت بهشتی در زندگانی بهشت است که جایگاه کمال جسمانی و کمال معنوی و روحی است. این خاصیت در قالب آیات قرآن مورد تبیین قرار گرفته.

ضرورت توجه به بطن آیات در تفسیر قرآن
وی اظهار داشت: یکی از خصوصیاتی که ما بایستی در مقام توجه به تفسیر و یک نگاه تفسیری و رویکرد درک مطالب از بطون آیات مورد دقت قرار دهیم، این است که مسائل و مطالب در یک صراحت منطقی و علمی برای همه مردم در طول زمان‌هایی که قرآن مخلّد است ـ از 1400 سال گذشته تا به امروز و تا روز قیامت ـ قابل اظهار نبوده. بنای خدا در قرآن این است که بعضی از مسائل و مطالب خیلی مهم و حائز اهمیت را در قابل مثال یا در قالب بیان یک سلسله نمادها مشخص کند و با کنایه مطلب مشخص بشود.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: این آیه شریفه‌ای که الآن مورد بحث ما است (یعنی) «وَ دانِیهٍ عَلَیهِم ظِلالُها وَ ذُلِّلَت قُطُوفُها تَذلیلاً» از جمله این آیات است. در ظاهر، ذات مقدس پروردگار یکی از نعمت‌ها و لذت‌های بهشت را در این آیه بیان می‌کند اما در واقع بیان یک اصل هویتی و ماهیتی از حیات و زندگانی بهشت است. آیه می‌گوید بهشتیان وقتی در نعمت پروردگار غرق در لذت قرار می‌گیرند، این‌ها بعضی از اوقات در کنار سایه‌های بسیار مرفه و خوش آب‌وهوا می‌آرمند. (بهشتی) در حالی که در زیر سایه آرمیده است، میوه زیبای معطر خوش رنگ بر شاخه درخت در مقابل چشم او خودنمایی می‌کند. (او) میل پیدا می‌کند (که) این میوه را مورد استفاده قرار بدهد. خب انسان وقتی در یک باغستان در حال تفرّج و گردش است، اگر چشمش به یک میوه زیبا بر شاخه درخت بیفتد، باید از درخت بالا برود؛ (حال) آیا بتواند (و) دسترسی او اقتضا بکند (که) این میوه را بچیند یا اقتضا نکند. اما بهشتی وقتی در زیر سایه گوارای درختان بهشت آرمیده است، وقتی میوه زیبای معطر خوش‌رنگ در برابر چشم او خودنمایی می‌کند، اراده می‌کند، میل می‌کند (که) این میوه را مورد استفاده قرار بدهد. به مجرد اراده و میل او این شاخه تکان می‌خورد، پایین می‌آید، فرود می‌آید؛ در مقابل دست و دهان او قرار می‌گیرد و (بهشتی) این میوه را به راحتی می‌چیند.

آیت‌الله علم‌الهدی افزود: خب این معنای آیه و بیان یک نعمت و لذت بهشت است. ممکن است شما بگویید «به عنوان بیان یک لذت و نعمت، این خیلی مسئله مهمی نیست که وقتی انسان در زیر سایه گوارای یک باغ خوش آب‌وهوا آرمیده است؛ چشمش به میوه درخت بیفتد، چه از درخت بالا برود (و) میوه را بچیند، چه شاخه فرود بیاید و میوه را بچیند، آن‌قدر تفاوت ندارد. آن قدر این لذت فوق العاده در مقابل آن‌چه خداوند در قرآن می‌گوید «فیهنّ قاصِرات الطَّرف لَم یطمثهُنَّ إنسٌ وَ لا جان»؛ این در مقابل آن خیلی از نظر لذت مهم نیست. چطور ذات مقدس پروردگار در بین تمام نعمت‌های بهشتی که در دسترس ابرار ـ انسان الگویی قرآن ـ قرار می‌گیرد، به این نعمت اشاره کرده(که) «وَ دانِیهٍ عَلَیهِم ظِلالُها وَ ذُلِّلَت قُطُوفُها تَذلیلاً»؟ فرود آمدن شاخه (و) اظهار ذلت یک شاخه پر فراز درخت در برابر اراده و میل بهشتی آن‌قدر هم مهم نیست که خدا (آن را) به عنوان لذت عنوان کند.»

وی خاطرنشان کرد: در حقیقت، مقصود، بیان اصل قضیه و لذت این جریان نیست که حالا شاخه فرود می‌آید و میوه را به آسانی و راحتی می‌چیند؛ نه؛ آیه قرآن بیانگر یک واقعیت دیگری است. ذات مقدس پروردگار در این آیه شریفه یک اصل هویتی بهشتی و زندگانی بهشت را مشخص می‌کند و آن اصل هویتی همین ولایت تکوینیه بهشتی در بهشت است که نقطه کمال او در عبودیت و اطاعت خداست. خدا می‌خواهد بگوید در بهشت، اراده این انسان بهشتی سازنده است؛ خواستش عامل ایجاد است؛ هرچه بخواهد وجود پیدا می‌کند و هرچه اراده کند، محقق می‌شود.

فصاحت در بیان ادبی معارف، معجزه قرآن کریم است
امام جمعه مشهد مقدس تأکید کرد: این واقعیت که یک اصل ماهوی در حیات و زندگانی بهشتی است، ذات مقدس پروردگار این اصل ماهوی را در قالب بیان یک نعمت و یک نماد از نمادهای زندگانی بهشتی مشخص کرده است. «وَ دانِیهٍ عَلَیهِم ظِلالُها وَ ذُلِّلَت قُطُوفُها تَذلیلاً.»

آیت‌الله علم‌الهدی به بیان سایر نکات تفسیری این آیه شریفه پرداخت و گفت: مطلب دیگری که غیر از تبیین ماهیت و اصل ماهوی زندگانی بهشتی، در این آیه قابل تأمل است، حیات موجودات در آخرت است.

وی ادامه داد: معجزه قرآن این است که قرآن یک عبارت مختصری ادا می‌کند؛ در عین فصاحت، در عین زیبایی، در استخدام واژه ها، فوق العاده کمال فصاحت و ادبیات را به کار می‌برد و ذات مقدس پروردگار در یک عبارت ادبی مختصر ذوقی این همه مطالب و خصوصیات عمیق علمی را بیان کرده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری در بخش پایانی سخنان خود در خطبه اول نماز جمعه مشهد مقدس، ضمن تأکید بر لزوم شکرگزاری نعمت بهره‌مندی از فیوضات امام هشتم(ع)، اظهار کرد: در زیارت مقدسه جامعه کبیره، به محضر مقدس امام هشتم عرضه می‌داریم « بِمُوَالاتِکُم عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِینِنَا وَ أَصلَحَ مَا کَانَ فَسَدَ مِن دُنیَانَا» (یعنی) آقا ما چون عاشق شماییم؛ چون دل‌داده شماییم، چون دل و قلب به شما بستیم، توانستیم دین‌مان را یاد بگیریم. اگر این دل‌دادگی ما به ساحت شما نبود، نه دین را می‌فهمیدیم، نه قرآن را می‌شناختیم، نه تفسیر قرآن بلد بودیم، نه درک این نکات عمیق عظیم از آیات شریفه قرآن برای ما امکان‌پذیر بود. این‌ها همه به برکت دل‌دادگی و عشق و ولایتی هست که در زندگی‌مان به ساحت مقدس شما معصومین(ع) داریم.

 مشروح خطبه ی اول

دریافت
مدت زمان: 20 دقیقه 27 ثانیه