درس خارج فقه

فقه حکومتی

جواز اقامه ی حکم در عصر غیبت

دریافت

یکشنبه 12 مهر 1394

بسم الله الرحمن الرحیم

دلیل عقلی بر لزوم و ضرورت حکومت اسلامی در زمان غیبت

جهان‌شمولی در تشریع و تنفیذ

خلاصه جلسه قبل

براساس جهان شمولی اسلام که هم در عرصه تشریع است و هم در عرصه تنفیذ، اقامه حکم در عصر غیبت واجب است و الا تعطیلی احکام در این مدت طولانی لازم می‌آید.

کلینی این حدیث را به صورت مسند از یونس بن یعقوب نقل می‌کند که اگرچه حدیث یونس بن یعقوب صحیح نیست، اما جناب یونس بن یعقوب شخص ضعیفی هم نبوده است و روایات او بین موثقه و مقبوله است.

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ لَوْ لَمْ یَکُنْ فِی الْأَرْضِ إِلَّا اثْنَانِ لَکَانَ الْإِمَامُ أَحَدَهُمَا. [1]

یعنی وجود امام و ضرورت حکومت آن‌قدر خطیر و دارای اهمیت است که اگر فقط دو نفر در کره زمبن باشند یکی از آن‌ها امام است، که متبادر از آن شخص معصوم است و کلینی هم روایت را در کتاب حجت آورده است. وجود امام با عنوان امامتش چنین ضرورتی دارد و به تعبیر دیگر با عنوان حجت بودنش که مضمون لولا الحجه لساخت الارض باهلها در روایات فراوانی آمده است و اگر متبادر لفظی نباشد متبادر معنوی است.[2]

در این روایات مقصود حجیت حجت است که دارای اهمیت است و نه شخص حجت و حجیت حجت با اقامه حکم است والا بدون اقامه حکم حجیت حجت معنا ندارد.

در زمان معصومین هم، زمانی ایشان امامان حاکم نبودند،  حجیت حجت بوده است اما جلوی آن‌را گرفته بودند.

این تفسیر که مراد از حجت، مقرب‌تربن و کامل‌ترین انسان است و بدون او که علت غایی آفرینش است زمین از بین می‌رفت، نمی‌تواند مراد باشد زیرا چنین مقصودی تعبیری بالاتر از حجت را می‌طلبد، البته با همین تفسیر هم حجیت حجت قابل اثبات است زیرا اگر آن انسان کامل حجت نباشد، کمال انسان و تعالی بشر محقق نمی‌شود.

حجیت امام زمان به دلیل نقش ایشان در اقامه احکام و حدود الهی است و الا مقام قرب امام زمان امری دیگر است و برای ما اصلا قابل فهم نیست. براساس توقیع شریف، حجیت امام زمان در عصر غیبت مبتنی بر حجیت روات احادیث است فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله علیهم و لذا روات احادیث در عصر غیبت باید به گونه‌ای عمل کنند که احکام و حدود الهی در این دوران تعطیل نماند و تا جای ممکن حجیت امام زمان را محقق نمایند و نقش ایفا کنند که مهمترین نقشی که می‌توانند در حجیت ایفا کنند اجرای حکومت است.

نتیجه بحث:

در جلسه قبل گفته آمد که براساس جهان شمولی اسلام، اقامه حکم در عصر غیبت واجب است [و الا تعطیلی احکام در این مدت طولانی لازم می‌آید] و در این جلسه اثبات شد که حجیت حجه الله اقتضای وجوب حکومت و اقامه عدل دارد که در زمان غیبت به صورت غیر مستقیم است و در زمان غیبت باید اقامه حدود الهی بشود تا حجیت حجه الله علی الخلق ثابت بشود. پس باز هم به این نتیجه رسیدیم که اقامه حکم در عصر غیبت واجب است و هماتنطور که گذشت این تکلیف بر عهده عموم مردم است به این معنا که مردم مکلفند قدرت و تشکیلات اجرای احکام را فراهم کنند که البته این قدرت باید به شخص لایق که همان معصوم است سپرده شود.

طلیعه بحث بعد:

حال که اقامه حکم در عصر غیبت واجب است، آیا مقدمه آن هم واجب است؟

در بحث مقدمه واجب مبنای آخوند اصلی‌ترین مبنا است و وجوب عقلی مقدمه واجب ثابت است.

دریافت