فرائد الاصول

اخبار علاجیه

دریافت

مقام دوم از چهار مقام بحث درباره تراجیح پیرامون اخبار و روایاتی است که در باره متعارضین از معصومین صادر شده و راه علاج متعارضین را به ما نشان می دهند لذا به نام اخبار علاجیه نامگذاری شده اند

مرحوم شیخ چهارده روایت بیان فرموده که به ترتیب عنوان می شود.

حدیث اول: مقبوله عمربن حنظله

این حدیث را مشایخ ثلاثه شیعه (کلینی،صدوق وشیخ طوسی) در ککتب اربعه هر کدام به سند خود از عمر بن حنظله از امام صادق(ع) نقل فرموده اند

حدیث دارای دو بخش است:

1. بخش اول پیرامون قضاوت و حکومت و این که شیعیان به چه کسی مراجعه کنند بحث کرده است.

2. بخش دوم پیرامون روایت و مرجحات احد الحدیثین بر دیگری گفت و گو کرده است

اگر چه در حدیث شریف یک سلسله اشکالاتی به چشم می خورد و لکن این اشکالات به هدف اصلی ما(به متعارضین که رسیدیم در قدم نخستین باید دقت کنیم که کدام راجح و کدام مرجوح است) از این استدلال لطمه نمیزند یعنی راجح را اخذ و مرجوح را طرح کنیم و اگر رجحانی نبود نوبت به تخییر می رسد و مقبوله ظاهر بلکه صریح در این معنی است

و امّا اصل اشکالات: مجموعا چهار اشکال در حدیث به چشم میخورد

اشکال اوّل: صدر حدیث صریح است در این که مقبوله مربوط به حکمین است نه محدثین یا مفتیین

اشکال دوّم: از حیث ترتیب مرجحات اشکال هست و آن این که مقبوله اول ترجیح به صفات راوی را مطرح کرده و آن را بر همه مرجحات مقدم داشته و سپس ترجیح به شهرت را عنوان کرده است

اشکال سوّم: ظاهر فرمایش امام در بخش ترجیح به صفات این است که صفات مذکور در مقبوله (اعدلیت، افقهیت، اصدقیت، اورعیت) همه با هم میتوانند مرجح یک حدیث بر حدیث دیگر باشند چون همه آنها را واو عطف آورده است که ظهور در جمع دارد. حال آنکه بالإجماع تک تک صفات مذکور مستقلا می  توانند مرجّح باشند و حالت اجتماعیه دخالت ندارد.

اشکال سوّم: این اشکال مثل اشکال سوم است که در فراز دیگر از مقبوله امام میان سه مرجح را جمع کرده و فرموده اگر حدیثی موافق کتاب و سنت و مخالف عامّه بود آن را اخذ کنیم و حدیثی که مخالف کتاب و سنت و موافق عامه بود طرح کنید که ظاهرش اعتبار جمع است. حال آنکه بالإجماع به هر یک از این سه مستقلا ترجیح حاصل می شود پس این ظاهر نیز خلاف اجماع است.